سیدمحمدعلی شهیدی*
تجربیات دوران شکلگیری و پیروزی انقلاب اسلامی و حدود چهار دهه تحولات مختلف پس از انقلاب نشان میدهد که فرهنگ ایثار و شهادت نقش جدی در تحکیم همبستگی اجتماعی و حفظ استقلال و امنیت ملی کشور دارد.
با وجود تغییرات گسترده در شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور، نقش این فرهنگ و روحیه ایثار و مجاهدت شهدا برای حفظ استقلال و امنیت ملی کشور همچنان پررنگ است و از طرفی دیگر، نیاز به ترویج فرهنگ ایثار در حوزه اجتماعی برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی کشور نیز بخوبی احساس میشود. امروزه میتوان با تأسی از اخلاق و رفتار شهدا و نهادینه کردن آنها در سطح جامعه برای بهبود شرایط اجتماعی و تعالی اخلاقی نسل جوان استفاده کرد.
با این تجربیات درمی یابیم که فرمان امام خمینی(ره) در 22 اسفندماه 1358 برای تأسیس بنیاد شهید انقلاب اسلامی به منظور خدماترسانی به خانواده معظم شهدا و ایثارگران و نیز ترویج فرهنگ ایثار و شهادت نشان از عمق نگاه استراتژیک امام خمینی(ره) به نقش پرارزش فرهنگ ایثار و شهادت دارد؛ چراکه این فرمان در شرایطی که هنوز توطئههای متعدد گروهکهای وابسته به استکبار جهانی و حمله عراق به ایران صورت نگرفته بود، صادر شد و پس از آن نیز با تکیه بر همین فرهنگ ملت ایران در برابر تمامی فشارهای دشمنان خارجی و تحریمها ایستادگی کرد و راه پیشرفت ایران اسلامی در حوزههای مختلف علمی و صنعتی باز شد، کما اینکه ترور دانشمندان هستهای کشور از جمله شهیدان دکتر علیمحمدی، شهریاری، رضایینژاد و احمدی روشن بیانگر تداوم راه شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به شیوه دیگر است. در چندسال اخیر با گسترش فعالیت جبهه مقاومت در مقابله با جریان تروریستی- تکفیری داعش که با تقدیم شهدای مدافع حرم، حفظ امنیت ایران اسلامی را تضمین کرد، ضرورت نهادینه کردن فرهنگ ایثار و شهادت و ادامه راه شهدا بخوبی نشان داده شد. نامگذاری 22 اسفندماه بهعنوان «روز بزرگداشت شهدا» با پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1383 هم در واقع تأکیدی بر جایگاه شامخ شهیدان و نقش فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه است.در 4 سال گذشته بنیاد شهید و امور ایثارگران بهمنظور شناساندن این روز به افکار عمومی و افزایش شناخت ملت شهید پرور ایران اقدامات گستردهای درپیش گرفت که طبعاً چنانچه مردم بزرگ ایران از نامگذاری این روز مطلع باشند به طور خودجوش از تمام روستاها، شهرها و محلات برای «بزرگداشت روز شهدا» اقدام میکنند. کما اینکه هماکنون نیز شاهد قدرشناسی ملت ایران از مقام شهدا هستیم.
در نظرسنجیهای انجام شده شناخت مردم از «روز بزرگداشت شهدا» با توجه به اقدامات تبلیغی و اطلاعرسانی صورت گرفته از سال 1392 تاکنون روند افزایشی داشته و از کمتر از 2 درصد به حدود 50 درصد رسیده و امسال نیز در جهت بزرگداشت این روز اقدامات متعددی در سراسر کشور صورت گرفته یا در حال انجام است. شهدای ما که امنیت، استقلال و شکوه امروز نظام و جامعه ما مرهون ایثار و از خود گذشتگی آنان است مایه افتخار هر ایرانی هستند.
از اینرو، وظیفه ماست که یاد شهدا و خانواده معظم شهدا و ایثارگران را همیشه ایام گرامی بداریم، چنانکه رهبر معظم انقلاب میفرمایند: «بزرگداشت شهیدان و تکریم نام آن بزرگمردان، بیش از خود آنان، ملتی را که این گوهرهای ناب را در درون خود پرورانده است، سرافراز میسازد.» همانگونه که اشاره شد گسترش فرهنگ ایثار و ایثار اجتماعی نیاز جامعه امروز هم هست. باید بدانیم مفهوم ایثار فقط مربوط به دوران جنگ و جبهه نیست و امروز جامعه ما بیش از گذشته به این مفاهیم و معرفی مصادیق آن و بهکارگیری آن در زندگی فردی و اجتماعی نیازمند است، چرا که امروز دشمن بهصورت پنهانی و با استفاده از شیوههای مختلف نرم افزاری سعی در تضعیف فرهنگ اسلامی و انقلابی و مشغولسازی نسل نوجوان و جوان به فرهنگ مادی و پوچیگرایی دارد.
ما باید فرهنگ ایثار و شهادت را در اذهان جوانان و نوجوانان خود نهادینه کنیم و سبک زندگی شهدا و ایثارگران معظم و شیوه رفتاریشان را بدرستی معرفی نماییم.باید از تمام ظرفیتها برای گسترش فرهنگ ایثارگری بهره برد، چراکه فرهنگ ایثار و شهادت باعث گسترش روحیه برادری، دیگرخواهی، افزایش اعتماد، مشارکت عمومی، همکاری، از خود گذشتگی و... میشود، به نوعی سرمایه اجتماعی را در سطح جامعه افزایش میدهد و باعث میگردد بسیاری از آسیبهای فردی و اجتماعی که امروز جامعه ما با آن مواجه است کاهش یابد و به تقویت کارآمدی نظام و انسجام بیشتر کمک خواهد کرد. لذا ما باید از تمامی ظرفیتها استفاده نماییم ، تا این فرهنگ و روحیه را در جامعه تقویت و بویژه این فرهنگسازی را از دوران کودکی در فرزندان نهادینه کنیم. خانوادهها، آموزش و پرورش، دانشگاهها، رسانهها، حوزههای علمیه، ائمه جماعات و... همه باید در زمینه نهادینهسازی و گسترش این فرهنگ به شیوه مورد نیاز نسل امروز قدم بردارند.
در طی چهار سال گذشته براساس ماده 64 قانون جامع خدماترسانی به ایثارگران شورای عالی توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت با حضور 17 دستگاه فرهنگی و اجرایی تشکیل و دبیرخانه آن با پیگیری مستمر نسبت به تشکیل این شورا در سطح همه استانهای کشور با ریاست استانداران و دبیری مدیران کل بنیاد شهید و امور ایثارگران اقدام کرده است. این اقدامات هرچند لازم است اما نیاز بههمت جمعی همه مسئولان و بهرهگیری از ظرفیتهای مردمی و رسانههای جمعی دارد تا بتوانیم با ترویج فرهنگ ایثار و شهادت برای بازسازی روحیه ایثار در رفتار اجتماعی شهروندان به تحکیم همبستگی اجتماعی کمک کنیم و نیز روحیه مقاومت در برابر دشمنان را برای حفظ استقلال و امنیت ملی گسترش دهیم.
رئیس بنیاد شهید انقلاب اسلامی *