دکتر حوریه یحیایی*
Hooriye_yahyaei@yahoo.com
اصول تجارت و آمارسازمان های بین المللی نشان می دهد که تجارت خارجی و صادرات را ابتدا باید با کشورهای همسایه رونق داد و بعد وارد بازارهای دور دست شد. به همین علت همیشه تعامل و روابط با کشورهای همسایه و نزدیک بسی مهم تر و ارجح تر از کشورهایی بوده که در فاصله ی دورتری قرار دارند و تقویت سیاست تجاری ایران با کشورهای همسایه
بر سرعت رشد اقتصادی کشور می افزاید.
در بین همسایگان خاکی ایران، ترکیه با توجه به شرایط جمعیتی مناسب و تولید ناخالص داخلی، مقصد مهم صادرات غیر نفتی ایران محسوب می شود. پاکستان نیز اگرچه از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی جز کشورهای کم درآمد
جهان محسوب می شود اما جمعیت 200 میلیونی آن، بازار مناسبی برای صادرات ایران فراهم می کند.
افغانستان به عنوان یک شریک تجاری مهم و اشتراک های فرهنگی قابل توجه، عراق با درآمدهای نفتی سرشار و سایر کشور های
همسایه، بستری مناسب برای شرکت های فعال و بازرگانی محسوب می شود تا بخش خصوصی بتواند ظرفیت های خود را بیشتر از گذشته به جامعه داخلی و خارجی نمایان سازد. از آنجایی که ایران اسلامی ، کشوری با امکانات گسترده و دارای مهندسان و متخصصان با تجربه می باشد که این روزها با چالش بیکاری دست و پنجه نرم می کنند، توسعه ی صادرات ، بالاخص توجه به بازار های کشورهای همسایه، فرصت مناسبی برای برون رفت از این چالش می باشد.
بیشترین نفع از توسعه ی صادرات به کشورهای مجاور را بنگاه های کوچک و متوسط خواهند برد، زیرا محدودیت مالی آن ها را به سمت تجارت به بازارهای نزدیک سوق می دهد تا بتوانند کالاهای خود را از طریق مرزهای زمینی و خطوط راه آهن به کشورهای نزدیک صادر کنند. باید اذعان داشت، کشورهای اسلامی همسایه می توانند به عنوان اصلی ترین بازارهای هدف ایران مورد توجه قرار گیرند.
در روزهایی که کارخانجات و تولید کنندگان داخلی، بعضا تنها با سی درصد ظرفیت خود مشغول بکارند، پروژه های خارجی می تواند ضمن معرفی محصولات تولید داخل، جایگاه دیپلماسی کشور را در مرزهای خارج از کشور استحکام ببخشد. بی شک یکی از راه های تحقق اقتصاد مقاومت، صادرات محور بودن است و با توجه به دسترسی ایران به منابع غنی انواع انرژی از جمله انرژی برق، سوخت و تجدیدپذیراین امر خود از نکات قوت در امر صادرات است. از اینرو طبق فرمایشات و دور اندیشی های مقام معظم رهبری، تامین 20 درصد از بازار کشورهای همسایه با کالاهای ایرانی، صادرات کشورمان به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت. زیرا طبق آمارها، کل صادرات غیرنفتی کشورمان در سال 96 چهل و هفت میلیارد دلار بوده است که تنها 20 درصد از ظرفیت بازار کشورهای همسایه معادل 60 میلیارد دلار خواهد بود.
با توجه به شرایط کشورهای همسایه نظیر عراق و افغانستان، بخش اعظمی از صادرات ایران می تواند، ابزاری برای تعمیم و تعمیر زیرساخت های آسیب دیده در این کشورها محسوب شود. تسهیل روند تاسیس شرکت های تجاری منحصر به صادرات و فراهم نمودن امکانات لازم برای حمل و نقل و سرعت بخشیدن به موارد گمرگی و سیستم انتقال تجهیزات از جمله مواردی است که کمبود آن در راستای شرکت های صادراتی محسوس است.
همچنین محصولات تولید داخل با رعایت استانداردهای جهانی در پروژه های برون مرزی می توانند در رقابت با همتای خارجی مرغوبیت خود را به عرضه بگذارند. اگر از ظرفیت ها و توانمندی های تولیدی کشور آگاه نباشیم، صادرات و توسعه ی تجارت اتفاق نمی افتد و راهش این است که شرکت های تولیدی ما محصولات با کیفیت ایرانی را با برگزاری نمایشگاه و اعزام هیات های تجاری به بازارهای هدف معرفی نمایند.
در حال حاضر سیاست گذاران اقتصادی کشور باید در راستای رفع محدودیت های ناشی از تحریم ها، افزایش مبادلات ارزی با دیگر کشورها و گسترش روابط تجاری با همسایگان تلاش و تدابیری بیندیشند تا این امر به افزایش درآمدهای ارزی ایران بینجامد.