حمیدرضا مهرآور*
سازمان جهانی یونسکو در اوایل قرن 21 یکی از ابعاد 6 گانه سواد را «سواد مالی» معرفی کرد؛ این موضوع حاکی از اهمیت بازارهای مالی در بین سازمان های آموزشی، علمی و فرهنگی است.این موضوع تقریبا مورد تایید همه اقتصاددانان است که مسیر توسعه اقتصادی هر کشوری از تقویت بازار مالی آن می گذرد. در حال حاضر آمار دقیقی از میزان سهامداران واقعی در کشور وجود ندارد اما نزدیک به 15 درصد جمعیت ایران حداقل یک بار سهامدار ناشرین پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، دارندگان واحدهای سبدهای سرمایه گذاری و صندوق های
 سرمایه گذاری مشترک یا دارندگان اوراق قابل معامله کالایی هستند.آمار سهامداران واقعی را می توان رقمی به مراتب پایین تر دانست که این موضوع حاکی از فقر اطلاعات مالی در کشور است.
جهت ورود سرمایه گذاران و جذب سرمایه به این بازار نیاز به استفاده از همه پتانسیل ها همچون آموزش مداوم، تهیه گزارش های عملکرد بازار، فرهنگ سازی، ورود ابزارهای نوین مالی، ورود به حوزه هنری و ... است که در نهایت موجب توسعه این بازار می شوند. در حالی گستردگی موارد یاد شده، از بدو تولد تا انتهای عمر است که متاسفانه در حال حاضر در حوزه سواد مالی کودکان و نوجوانان غفلت شده است. تحقیقات علمی نشان داده سن طلایی رشد کودک - یعنی از حدود سه سالگی تا بدو ورود به تحصیلات عالیه - بهترین زمان برای پایه ریزی فهم مطالب از جمله مطالب مالی است.
مطالعات تطبیقی نشان می دهد در دنیا حتی دوره های مدیریت مالی (MBA) ویژه کودکان نیز طراحی شده و به آن ها مسائل مدیریتی و مالی آموزش داده می شود. برگزاری مسابقات سراسری، تلاش برای تهیه بوم های کسب و کار، تدوین دوره های آموزشی مالی ویژه کودکان و نوجوانان می تواند از جمله اقداماتی باشد که موجب رشد سواد مالی در این قشر شود.در رده سنی دانشجویان و میانسالان نیز می توان از مسابقات شبیه ساز بازار سرمایه به ویژه در حوزه ابزارهای نوین مالی استفاده کرد. در حال حاضر برخی از بزرگترین پلتفرم های(سامانه های) معاملاتی امکان معاملات مجازی را فراهم کردند تا افراد بتوانند بدون هیچ ریسکی ابزارهای نوین بازار سرمایه از جمله معاملات اختیار معامله و مشتقه را امتحان کنند.
یکی دیگر از روش هایی که به صورت غیرمستقیم موجب افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه می شود، استفاده از ظرفیت های «گیمیفیکیشن» است. گیمیفیکیشن به معنی استفاده از بازی‌ها و تفکرات بازی‌گونه در زمینه‌هایی است که ماهیت بازی برای آنها کمتر می توان متصور شد؛ این بازی ها برای ایجاد تعامل و انگیزه در افراد به منظور رسیدن اهداف بالاتری است. یکی از این اهداف می تواند حضور در بازار سرمایه کشور باشد.

در این حوزه نیز الگوهای خارجی می تواند مورد استفاده قرار گیرد تا اقشاری که نسبت به بازار سرمایه آشنایی کمتری دارند به صورت غیرمستقیم با این بازار آشنا شوند.
جهت افزایش ضریب نفوذ در بازار سرمایه در گام نخست نهادهای تصمیم گیر در بازار سرمایه (نظیر شورای عالی بورس و اوراق بهادار و سازمان بورس و اوراق بهادار)، در گام دوم نهادهای خود انتظام (نظیر بورس ها و
کانون های فعال در کشور) و در نهایت در گام سوم سایر ارکان بازار سرمایه (نظیر ناشرین، شرکت های کارگزاری، تامین سرمایه، مشاوره سرمایه گذاری، سرمایه گذاری، سبدگردانی، صندوق های سرمایه گذاری) متولیان این امر هستند و باید تلاش خود را برای افزایش ضریب نفوذ در بازار سرمایه مضاعف کنند.
* رییس هیات مدیره کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار