دکتر حوریه یحیایی*
Hooriye_yahyaei@yahoo.com
چینیها در تمام بازارهای دنیا نفوذ دارند، در هر کشوری از آسیا گرفته تا اروپایی و امریکایی، پشت اغلب اجناس خریداری شده جمله ی ساخت چین به چشم می خورد. این اقتصاد برتر جهان با رصد تمام جزئیات بازارهای جهان و نیازهای مصرفی ملیتها از تولید هیچ محصولی فروگذار نیست. شاید همین امر باعث شده است که چین به عنوان کشوری عقب مانده در دهههای پیش، امروزه یکی از بزرگ ترین قدرتهای اقتصادی جهان باشد.
آنها قبل از ورود به هر عرصه ای، تسلط کامل بر نیازهای مذهبی، فرهنگی و اجتماعی ملتها دارند. شاید صحت این موضوع را بتوان در تولیدات انبوه چادرهای مشکی در سالهای پیش و حتی مهر و تسبیح چینی به وضوح به اثبات رساند. اما تنها تولید محصول جدید و پرمصرف از جمله هنرهای چشم بادامیها نبوده و آنها در کپی کردن نیز ید طولا و بی رقیبی دارند.
چندی است که چین و تولیدات چین، تهدیدی برای حوزه ی صنایع دستی ایران به شمار می رود و حضور پر رنگ چینیها در بازار صنایع دستی ایران به چشم می خورد. چییها با تفکر سودآوری، وارد حوزه ای با قدمت چند هزار ساله شده اند و در صورتی که برای این موضوع چاره ای نیندیشیم، بی تردید
در چند سال آینده حوزه ی صنایع دستی ایران نابود خواهد شد و فعالان این حوزه را به انفعال و انزوا خواهد کشاند.
جالب توجه این است که ساخت، تولید و عرضه ی
این محصولات ،گاها با چنان ظرافت و دقتی صورت می پذیرد که امکان تشخیص تولیدات اصل و با اصالت از نمونههای کپی و تقلبی دشوار و ناممکن است. نفوذ چینیها در بعضی از شاخههای صنایع دستی
همچون قلم زنی، مینا کاری و ...به قدری زیاد بوده که برخی از صاحبان و کارشناسان فعال و مطرح در این عرصه، فعالیت هنری آبا و اجدادی خود را رها کرده و در بخشها و حوزههای دیگر به فعالیت مشغولند. سایه ی سنگین محصولات وارداتی چینی نه تنها در بازار اصفهان که یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین
بازارهای صنایع دستی ایران است به چشم
می خورد، حتی در کوچکترین شهرها و روستاهای ایران نیز قابل مشاهده است. از قاشقها ی چوبی، کلاههای حصیری و عروسکهای بافتنی چینی در شمال کشور گرفته تا خاموشی کورههای چاقو سازی در زنجان همگی مصداقی آشکار از حضور چینیها در این عرصه می باشد. نکته ی مهم دیگر که بازار صنایع دستی وارداتی و تقلبی چینی را داغ تر می کند، اختلاف فاحش قیمتی است که بین تولیدات با ارزش داخلی و کپیهای چینی وجود دارد و این فاصله ی قیمتی یکی از دلایل اصلی گرایش به محصولات و تولیدات چینی می باشد.
البته اگرچه یک صنایع دستی اصیل ایرانی از لحاظ قیمتی چندین برابر یک تولید چینی قیمت گذاری
می شود، اما نباید از این واقعیت غافل بود که عقبه ی یک صنایع دستی تولید شده در شهرهای ایران، هنر اصیل ایرانی، اسلامی است که قرنها تاریخ را با خود به همراه دارد و اصالت و زیبایی و ظرافت آن تمام جهان را مجذوب خود ساخته است.
هنرهای صنایع دستی
ارز آور و اشتغالزا هستند و می توانند مشکلات اقتصادی زیادی را حل کنند و عدم کنترل و مقابله با واردات صنایع دستی تقلبی و چینی، نه تنها ظرفیت اشتغالزایی در این حوزه را با تهدید جدی روبرو می سازد، بلکه این موضوع زنگ خطری است که باید با توجه و اتخاذ تدابیر هوشمندانه مسئولان، مرتفع و کنترل گردد و لزوم حفظ و احیای آن ها را به عنوان یک عزم ملی صد چندان می کند.
به نظر می رسد تا زمانی که برخورد قاطعانه ای برای فروش صنایع دستی چینی در بازارهای ایران انجام نشود، همواره شاهد فروش صنایع دستی ارزان و بی کیفیت چینی به عنوان سوغات شهرهای ایران خواهیم بود. قدر مسلم باید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و مسئولان ذیربط با تعاملی سازنده و مطلوب نسبت به مهار و کنترل این پدیده اقدامات لازم را مبذول دارند که در آینده ای نه چندان دور در سوگ صنایع دستی و اصیل ایرانی ننشینیم.