قانون منع بکارگیری بازنشستگان تا چند هفته دیگر اجرا میشود اما آیا بازنشستگانی که سالها در پستهای مدیریتی حضور داشتند همچون دیگران راهی خانه میشوند یا از بنگاههای اقتصادی شبه دولتی سر در میآورند؟
به گزارش ایرنا، قانون ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان از جمله قوانین بحث برانگیز با موافقان و مخالفان بسیار است. مخالفان، این قانون را مغایر با شایسته سالاری و موافقان، آن را زمینه ای برای استفاده از خلاقیت جوانان میدانند.دوم مردادماه امسال نمایندگان مجلس شورای اسلامی قانون ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان را اصلاح و محدودیتهای جدیدی را در این قانون اعمال کردند. بیست و هفتم شهریورماه نیز رییس جمهوری در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آن را به «سازمان اداری و استخدامی کشور» ابلاغ کرد و سی و یکم شهریور در روزنامه رسمی کشور به چاپ رسید. بر اساس این قانون که با هدف بکارگیری جوانان در مسئولیتهای اجرایی تهیه و تصویب شده است، استانداران، سفیران، معاونان وزیران و ایثارگران کمتر از 50 درصد مشمول منع بکارگیری بازنشستگان میشوند و نمیتوان در این جایگاهها از نیروی بازنشسته استفاده کرد.
همچنین بکارگیری بازنشستگان در نیروهای مسلح با مجوز فرمانده معظم کل قوا مجاز است. وزارت اطلاعات نیز میتواند تا سقف یک درصد از مجموع نیروهای شاغل رسمی این وزارتخانه در هر رده مدیریتی از بازنشستگان استفاده کند.به گفته «جمشید انصاری» رییس سازمان امور اداری و استخدامی کشور، 210 نفر از مقامها و مسئولان دولتی بجز وزارت اطلاعات و نیروهای مسلح مشمول اصلاحیه قانون ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان میشوند و دستگاههای دولتی باید تا بیست و ششم آبان ماه نسبت به تعیین تکلیف و انتصاب افراد جایگزین اقدام کنند.با نزدیک شدن به زمان تعیین شده به سراغ «بهمن آرمان»، «هوشیار رستمی» و «غلامرضا علیزاده» کارشناسان اقتصادی، رفتیم و با آنان درباره این قانون و سرنوشت مدیران پس از بازنشستگی، گفت و گو کردیم.
** شایسته سالاری به سن نیست
«بهمن آرمان» گفت: مطرح کردن ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان یک بحث انحرافی بوده و کسانی این نظر را مطرح کردند که میخواستند کار را از کاردان گرفته و به افراد بی تجربه بدهند. وی افزود: در هیچ جای دنیا برای برخی کارها سن مشخصی تعیین نشده است، برای نمونه استاد دانشگاه تا زمانی که موثر باشد، تدریس میکند یا در مجلس سنای آمریکا نمایندگانی با بیش از 80 سال حضور دارند. این کارشناس اقتصادی تاکید کرد در ظاهر هدف از ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان ایجاد اشتغال است اما این بحث، همان شمشیر دولبه ای است که چند سال پیش هم با آن روبرو شدیم و مجوز تاسیس خواروبار فروشی، داروخانه و خشکشویی را آزاد کردیم و در نهایت شغل هایی ایجاد شد که مولد نبودند و پس از چند سال شاهد گسترش
بی رویه آنهاییم. به گفته وی، ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان راهکار خوبی برای رفع بیکاری نیست؛ بلکه برای اشتغال به افزایش سرمایه گذاری و بهبود فضای کسب و کار نیازمندیم. آرمان گفت: مطرح کردن این موضوع در تضاد کامل با شایسته سالاری است؛ زیرا شایسته سالاری به سن و سال ارتباطی ندارد؛ سن مبنای درستی برای گزینش افراد نیست و در هیچ جای دنیا اعمال نمی شود. «دولتهای گذشته با هدف جوانگرایی افرادی روی کار آمدند که دانش، توان و بینش کافی نداشتند؛ بنابراین نباید کاری کنیم که به ساختار اقتصادی و مدیریتی آسیب وارد شود».
** بحران جانشینی نداریم
یک کارشناس اقتصادی دیگر دیدگاه دیگری دارد: ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان قانون خوبی است، زیرا جامعه با مساله «سندرم پیرمردی» روبروست. «هوشیار رستمی» توضیح داد: بسیاری از مدیران در دستگاههای مختلف پیرند و عرصه را به جوانان نمی دهند و از بانوان نیز در مدیریتها استفاده نمی کنند. وی افزود: این مدیران در همه دولتها بوده اند و حتی با سفارش، فرزندان خود را نیز در سمتهای مختلف وارد کرده اند که این موضوع موجب بیماری بخش اداری کشور شده است. رستمی تاکید کرد، برخی ادعا میکنند با اجرای این قانون بحران جانشینی خواهیم داشت که من این مساله را قبول ندارم. «در دوران پس از انقلاب افرادی روی کار آمدند که تجربه مدیریتی نداشتند اما مدیران موفقی بودند و کارهای شایسته ای
انجام دادند». این کارشناس اقتصادی گفت: به طور یقین این بازنشستگان پس از اجرای قانون دست از فعالیت بر نمی دارند و جذب بخشهای خصوصی و حتی خصولتیها میشوند و فرصتهای اشتغال را از جوانان میگیرند که این رویه نیز برای اقتصاد کشور مضر است. وی افزود: با توجه به اینکه از لحاظ قانونی ممنوعیتی برای جذب این افراد در بخشهای غیردولتی وجود ندارد، بنابراین باید در این زمینه برنامه ریزی لازم شود.
** بازنشستگان با جذب
در بخشهای خصوصی از رانت استفاده میکنند
یک کارشناس حوزه کار نیز گفت: باید فضا را برای فعالیت جوانان فراهم کنیم و با هدف ارتقای بهره وری و کارایی سازمان ها، از خلاقیت آنان استفاده کنیم.«غلامرضا علیزاده» ادامه داد: بازنشستگانی که 30 سال خدمت کرده اند،
به طور معمول خلاقیت و نوآوری لازم را ندارند و بیشتر به ادامه کار به شکل سنتی متمایلند و از این رو میتوان از تجربههای آنها در برگزاری سمینارها و کارگاههای آموزشی استفاده کرد.علیزاده بیان کرد: بسیاری از بازنشستگان بخشهای کلیدی سازمانها را اشغال کرده اند
و علاوه بر حقوق بازنشستگی، حقوق دیگری نیز دریافت میکنند که از نظر قانونی درست نیست؛ پس در واقع میتوان گفت اینها شیفتگان خدمت نیستند؛ بلکه به دنبال منافع مالی خود هستند.
«همچنین برخی افراد پس از پایان خدمت در سازمانهای دولتی جذب بنگاههای خصوصی همچون بانکها میشوند و برای تحقق اهداف آن بخش خصوصی از قدرت رانتی که در سازمان پیشین داشتند، استفاده میکنند». این کارشناس اقتصادی تاکید کرد باید در حلقههای مدیریت ارشد جامعه بازنگری شود. سازمان اداری و استخدامی کشور بخشنامه «اصلاح دستورالعمل شیوه بکارگیری بازنشستگان در دستگاههای اجرایی مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری» را ششم آبان ماه ابلاغ کرد. براساس این بخشنامه ادامه همکاری رئیسان سه قوه، معاون اول رئیس جمهوری، نواب رئیس مجلس شورای اسلامی و اعضای شورای نگهبان، وزیران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و معاونان رئیس جمهوری در صورت بازنشستگی مجاز است. مطابق این بخشنامه، ادامه همکاری جانبازان بالای ۵۰ درصد، آزادگان دارای سابقه بیش از سه سال اسارت و فرزندان شهدا منعی ندارد اما این امر، منوط به نیاز دولت یا دستگاه اجرایی است.این بخشنامه؛ دستگاههای اجرایی را مکلف کرده پیش از بکارگیری بازنشستگان ایثارگر که در تبصره ۱
قانون اصلاح قانون، بکارگیری آنان مجاز شناخته شده است، نسبت به اخذ شناسه از این سازمان اقدام کنند.
گزارش از فرزانه سلامت بخش