دکتر حوریه یحیایی*
Hooriye_yahyaei@yahoo.com
جهان پیرامون ما همواره دستخوش تغییرات در سطح داخلی و بین المللی است. در این عرصه کشورهایی موفق اند که بتوانند در همه سطوح خود را به ترازهای برتر جهانی نزدیک و به رقابت با آنان بپردازند. گردشگری یکی از بزرگترین و سریع الرشد ترین صنایع در جهان است و همچنین مهمترین منبع درآمد، اشتغال و ثروت در بسیاری از کشورهاست. اما گردشگری برای اینکه بتواند به این رشد سریع و نقش موثر خود در زمینه تولید درآمد و اشتغال ادامه دهد نیازمند تلفیق با نوآوری و کارآفرینی می باشد.
در این حوزه ظرفیت‌های پنهانی وجود دارد که در صورت توجه به آن، می توان شاهد یک کارآفرینی حداکثری بود. خصوصا کشور ایران با مجموعه ای از آثار باستانی و تاریخی کهن با پیشینه چند هزار ساله همیشه مورد توجه گردشگران بسیاری بوده و می باشد. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی پنجم جاذبه‌های طبیعی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی در جهان را دارد و مهم تر اینکه یکی از امن ترین کشورهای منطقه و جهان از لحاظ امنیت برای گردشگران خارجی است.
ایده‌های گردشگری هم مناسب سرمایه گذاران کلان است که سرمایه‌های هنگفتی در اختیار دارند و به کسب و کارهای بزرگی مانند تاسیس هتل‌ها و سایر خدمات گردشگری با سرمایه اولیه بالا فکر می کنند و هم کارافرینانی که بدنبال پیگیری حرفه ای در قالب کسب و کار خودشان هستند اما سرمایه کلان ندارند. آمارها در صنعت گردشگری نشان می دهد که به ازای ورود هر گردشگر به داخل کشور، دست کم پنج شغل ایجاد شده و بر اساس پیش بینی سازمان تجارت جهانی تا سال 2020 میلادی تعداد جهانگردان به رقمی بالغ بر 1/6 میلیارد خواهد رسید و بیش از 50 درصد معضل اشتغال در کشورهای در حال توسعه از این طریق قابل رفع خواهد بود.
با این وجود گردشگری در ایران هرگز به عنوان یک صنعت جایگاه خود را پیدا نکرده است و بر اساس آمارهای رسمی، سهم ایران از درآمدهای صنعت گردشگری در جهان کمتر از یک درصد است، که رقم بسیار ناچیزی است. اشتغال و به نمایش نهادن فرهنگ غنی ایرانی، تبادلات سیاسی و فرهنگی، همه و همه زیرمجموعه این بخش محسوب شده و اهمیت این صنعت را به نمایش می گذارد. صنعت گردشگری ؛با بستری وسیع برای اشتغال منجر به تولید صدها شغل دائمی و فصلی خواهد شد و بعد از صنعت خودرو و نفت در رتبه بعدی کسب درآمد قرار دارد. گردشگری در خاورمیانه به شدت در حال رشد است، اما سهم ایران از این سرمایه بی نظیر نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس کمتر بوده و با پتانسیل‌های ذکر شده در کشور توانایی افزایش این سهم صدها برابر می باشد.
کارآفرینی از طریق ایجاد کسب و کارهای نو و کوچک در حوزه گردشگری اهمیت بسزایی پیدا کرده است. گردشگری صنعتی است که با کمترین سرمایه بیشترین درامد و اشتغال را نصیب کشور می کند، زیرا همه چیز از جمله آثار و اماکن باستانی و تاریخی و طبیعی به عنوان ابزار اولیه این صنعت در اغلب نقاط کشور وجود دارد. تبدیل خدمات گردشگری از حالت سنتی به مدرن و استفاده از روش‌های نو برای معرفی جاذبه‌های گردشگری همگی از جمله مواردی هستند که در علم حوزه فعالیت کارآفرینان گردشگری قرار
می گیرد. گردشگری درصدد است با بهره بردن از فضاهای مجازی برای جذب هر چه بیشتر گردشگر، باعث ترغیب آن‌ها برای سفر به مکان ناشناخته و یا کمتر شناخته شده شود. استفاده از اینترنت و تنها با یک وب گردی ساده ، اطلاعات
کاملی از اقصی نقاط جهان را در اختیار گردشگر قرار
می دهد. پتانسیل و ظرفیت‌های نهفته در کارآفرینی بمنظور اشتغالزایی و تولید ثروت بر همگان بطور واضح و روشن، مشخص و بارز است. تاسیس تورهای مسافرتی داخلی و خارجی با خدماتی سرشار از خلاقیت و نوآوری با روش‌های ترغیب کننده، ایجاد کسب و کارهای کوچک خانگی و بومی در منطقه و تبلیغات جاذبه‌های گردشگری مناطق در فضاهای مجازی تنها بخشی از ابداعات حوزه کارآفرینی گردشگری می باشد.
گردشگری و صنایع دستی و هنرهای سنتی دو صنعت مکمل هم هستند و به شدت در رشد یکدیگر تاثیرگذارند. از اینرو توجه به اقوام بومی منطقه و محبوب بودن انواع
صنایع دستی ایران در بین مسافران خارجی پتانسیل لازم برای رشد و شکوفایی این صنعت را با چاشنی کارافرینی برای کارافرینان این حوزه فراهم می سازد. ترویج سیاست‌ها و توسعه پایدار گردشگری در تمامی سطوح و تاثیر بسزای آن در کسب درآمد و ایجاد اشتغال و توسعه و برنامه‌های حمایتی دولت می تواند در نمایش اثرات مثبت کارآفرینی در جامعه نقش موثری را ایفا نماید. فاکتورهای انگیزشی همچون بسته‌های حمایتی دولت و تشویق کارآفرینان بصورت وام‌های بلند مدت و بهره پایین در ارائه خدمات گردشگری، روند دستیابی به این امر مهم را هر چه بیشتر سرعت می بخشد.
با الگو گرفتن از کشورهای اطرافمان همچون ترکیه و دبی که از لحاظ جذب توریست به جایگاه قابل قبولی دست یافته اند، باید به عواملی چون زیرساخت‌های درست، برنامه ریزی‌های بلند مدت در حوزه ی گردشگری و توریسم، فراهم کردن امکانات رفاهی و گردشگری و از همه مهمتر توجه به کیفیت خدمات و نحوه ارائه آن بیش از قبل توجه کنیم تا با تقویت این مواضع از کوچکترین امکانات ممکن، پتانسیل‌های توریستی بوجود آوریم.