توسعه زیرساختهای بندری و حرکت در مسیر اقتصاد دریا محور از جمله مهمترین راهبردهای دولت است و ازهمین رو بندرها؛ نقش بسیار مهمی در تحقق اهداف پیشبینی شده دارند. بر اساس آمارهای موجود حدود 90 درصد واردات و 85 درصد صادرات کشور از طریق بندرها انجام میشود که این آمار نشاندهنده نقش بسزای حملونقل دریایی در توسعه اقتصادی کشور است.در حقیقت بندرها یکی از اصلیترین حلقههای زنجیره اقتصاد در هر کشوری هستند و توسعه بندرها به عنوان دروازه ارتباطی کشورها از اهمیت بالایی برخوردار است.به برکت پیروزی انقلاب اسلامی و با علم دولتها مبنی بر نقش مهم بندرها در پویایی اقتصاد، رشد و توسعه بندرهای کشورمان در دو دهه گذشته روندی شتابان و رو به جلو بوده است. بر پایه اعلام سازمان بنادر و دریانوردی، پیش از انقلاب تنها 23 میلیون تن تخلیه و بارگیری از بنادر ایران انجام میشد، اما اکنون این میزان به بیش از 230 میلیون تن افزایش یافته است که این آمار خود موید رشد و گسترش فعالیت بنادر است.
* انقلاب اسلامی و بندر شهید رجایی
یکی از مهمترین بندرهای کشور که از آن به عنوان دروازه طلایی اقتصاد ایران یاد میشود، مجتمع بندری شهید رجایی است که اگر چه آغاز فعالیت آن به سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی باز میگردد، اما رشد و توسعه آن به برکت پیروزی انقلاب اسلامی بوده و امروز این بندر، مهمترین و راهبردیترین بندر تجاری ایران اسلامی است. مجتمع بندری شهید رجایی به عنوان بندر مهم و راهبردی در 23 کیلومتری غرب بندرعباس، بزرگترین و مجهزترین بندر کانتینری کشور است که به تنهایی بیش از 30 درصد از بار اقتصادی کشور را به دوش میکشد. در شرایطی که بیش از 90 درصد جابه جایی محمولههای تجاری کشور از طریق حملونقل دریایی صورت میگیرد، بندر شهید رجایی به تنهایی عهده دار بیش از 53 درصد حجم کل این مبادلات در زمینه ترانزیت، واردات، صادرات و سایر فعالیتهای بندری است.
در حال حاضر موقعیت ممتاز جغرافیایی، دسترسی به آبهای آزاد جهان از طریق خلیجفارس، اتصال به شبکه بینالمللی راهآهن و جاده ابریشم، برخورداری از تجهیزات و امکانات مدرن، همجواری با منطقه آزاد کیش و قشم و بنادر حوزه خلیجفارس، بندر شهید رجایی را به پایگاهی راهبردی و منحصر به فرد در منطقه تبدیل کرده است. عملیات ساخت بندر شهید رجایی توسط یک شرکت ایتالیایی با تعریف سه مرحله توسعهای در سال 1354 با ظرفیت نهایی 24 میلیون تن تعریف شد و در سال 1363 به مرحله بهره برداری رسید.اولین ترمینال کانتینری این بندر مهم در سال 1371 به بهره برداری رسید و در سال 1367 تبدیل به منطقه ویژه اقتصادی شد. در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اقدامهای قابل توجهی در جهت رشد و توسعه این بندر انجام شد و پروژه مرحله اول توسعه بندر در سال 1381 کلید خورد و سال 86 به بهرهبرداری رسید...
در سال 1392 نیز بهره برداری از مرحله دوم توسعه بندر شهید رجایی آغاز شد که با اجرای این مرحله ، ظرفیت کانتینری بندر شهید رجایی به حدود شش میلیون تیای یو کانتیر رسید. در نتیجه این حرکت راهبردی علاوه بر رونق گرفتن تعاملهای بین المللی ایران با کشورهای غربی در دوره پسابرجام و تامین تجهیزات استراتژیک اسکلههای مرحله 2، طی سه چهار سال اخیر برای جمعیتی نزدیک به چهار هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد شد. مجتمع بندری شهید رجایی در وضعیت فعلی 2 هزار و 400 کیلومتر مربع وسعت دارد که در 220 هکتار محوطه بارانداز و 24 هکتار آن انبار مسقف ساخته شده است.این بندر با ظرفیت تخلیه و بارگیری سالانه بیش از 100 میلیون تن کالا، به تنهایی بیش از 58 درصد عملیات غیر نفتی، 43 درصد عملیات نفتی و 85 درصد از عملیات کانتینری بنادر کشور را برعهده دارد.
* توسعه شتابان بندر شهید رجایی با اجرای مرحله سه توسعه
یکی از مهمترین طرحهای توسعهای کشور در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مرحله سه توسعه بندر شهید رجایی است. احداث زیرساختهای مرحله 3 بندر شهید رجایی در جریان نخستین سفر دکتر حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به استان هرمزگان
(ششم اسفندماه 92) در دستور کار قرار گرفت و پس از انجام یکسری مطالعات، کمتر از یکسال بعد (بهمن ماه 93) عملیات عمرانی این طرح عظیم بندری با حضور معاون اول رئیس جمهوری، شروع شد و مرحله اجرایی آن اسفند ماه
پارسال با حضور رییس جمهوری کلید خورد.
*بندر شهید رجایی، بندری مهم و راهبردی برای ایران اسلامی است
رییس جمهوری اسفند ماه پارسال در مراسم صدور فرمان آغاز عملیات اجرایی این طرح با اشاره به نقش مهم بندر شهید رجایی در اقتصاد کشور، گفت: این بندر، بندری مهم و راهبردی برای کشور و نقش آن، نقشی ملی است. حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی اظهار داشت: این طرح، بندر شهید رجایی را که بندری راهبردی برای ایران اسلامی است به مرکز بزرگ حملونقل و ترانزیت کالا به کشورهای شمالی و شرقی ایران تبدیل میکند. وی با تاکید بر تکیه و توان داخلی در پیشبرد و اجرای امور، خاطرنشان کرد: امروز ایران اسلامی به مدد بهره مندی
از جوانان غیور و متخصص و متعهد در جایگاه بسیار بالایی در منطقه قرار دارد.معاون اول رئیس جمهوری نیز در سفر آذرماه امسال به هرمزگان در بازدید از بندر شهید رجایی با اشاره به اهمیت استانهای مرزی در واردات و صادرات کشور گفت: هرمزگان یکی از مهمترین استانهای مرزی است که حیات اقتصادی کشور به آن وابسته است. اسحاق جهانگیری با تاکید به
برنامه ریزیهای انجام شده برای توسعه بندر شهید رجایی گفت: براساس برنامههای پیش بینی شده این بندر قابلیت پهلوگیری بزرگترین کشتیها را پیدا خواهد کرد تا این شناورها بتوانند در بندر شهید رجایی عملیات تخلیه و بارگیری را انجام دهند.
*اشتغالزایی برای بیش از هفت هزار نفر با اجرای مرحله سه توسعه بندر شهید رجایی
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان در خصوص مرحله سه توسعه پایانه کانتینری بندر شهید رجایی اظهار داشت: این طرح از محل منابع داخلی سازمان بنادر و دریانوردی و بدون استفاده از بودجههای نفتی کشور در دست انجام است.
ا... مرداد عفیفی پور تصریح کرد: با پایان این طرح در بازه زمانی 36 ماه، امکان پهلوگیری همزمان سه کشتی بسیار بزرگ اقیانوس پیمای نسل هفتم جهان با 400 متر طول، 17.5 متر آبخور و 18هزار و 400 کانتینر ظرفیت فراهم میشود. عفیفی پور بیان داشت: با بهره برداری کامل از این طرح برای هفت هزار و 500 نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغالزایی صورت میگیرد. مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان تصریح کرد: با اجرای این طرح بزرگ دریایی و بندری، گامی مهم برای افزایش سهم ایران در بازار تجارت جهانی و ارتقای جایگاه بزرگترین بندر کانتینری ایران در میان 100 بندر برتر دنیا برداشته خواهد شد.وی خاطرنشان کرد: توجه دولت تدبیر و امید به اهمیت توسعه بندر شهید رجایی به عنوان نقطه آغازین روند پیشرفت بندر شهید رجایی در بلند مدت در دستور کار سازمان بنادر و دریانوردی قرار گرفته تا این بندر با احداث 5 حوضچه جدید و احداث 12 هزار متر اسکله در 39 پست در بازه زمانی 2030 و در نهایت 2040 ،با ظرفیت بیش از 20 میلیون کانتینر در سال بتواند در منطقه خاورمیانه نقش آفرینی کند.
*برنامههای توسعهای بندر شهید رجایی در بلند مدت
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان بیان داشت: نگاه مبنایی و محوری دولت به صنعت حملونقل موجب شده دستاوردهای کسب شده تنها نقطه آغاز روند صعودی جایگاه بندر شهید رجایی تلقی شود و برنامههای بلند مدت نیز در دستور کار قرار گیرد. وی بیان داشت: ایجاد و راهاندازی شهر لجستیک، اجرای طرح جامع بندری، ساخت آزادراه شهید رجایی، راهاندازی ترمینال ریلی - نفتی، ساخت ترمینال ریلی - مواد معدنی و ساخت ترمینال مکانیزه غلات از مهمترین برنامههای بندر شهید رجایی در بلند مدت برای توسعه ترانزیت و لجستیک در منطقه است. عفیفی پور تصریح کرد: راهاندازی ترمینال کالاهای سردخانه ای، ایجاد حوضچههای جدید عملیاتی در غرب بندر، احداث ساختمانهای خدمات ریلی در محوطه بندری و هوشمندسازی فرایند تخلیه و بارگیری کالا و ترانزیت از مهمترین برنامههای دولت در طرح توسعه آینده بندر شهید رجایی است.