 مصطفی یحیایی
mostafa yahyaeiii@gmail.com

امروز، روز ملی صنعت چاپ است. صنعتی که زمینه ساز پیشرفت های چشمگیری در عرصه‌ی علم و دانش بشری بوده است و از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است. صنعت چاپ یک صنعت راهبردی محسوب شده و به نحوی آینده همه صنایع در گروی تعامل سازنده با آن است. از اینرو کارشناسان صنعت چاپ را جزو سه صنعت پیشرو در سطح جهان برمی‌شمارند و این جایگاه به دلیل اهمیت وافر آن در مولفه هایی چون اشتغال زیاد و گردش مالی بالای آن است. در حالی که در جهان صنعت توریسم در حدود 500 میلیارد گردش مالی دارد، صنعت چاپ به میزان هزار میلیارد دلار گردش مالی دارد. یعنی چیزی حدود دو برابر صنعت توریسم سودآوری بیشتر.
صنعت چاپ ایران از ظرفیت های بسیاری برای رشد و توسعه برخوردار است و یکی از مهمترین رکن های اقتصاد غیر نفتی محسوب شده و با تبیین سیاست های درست و سرمایه‌گذاری‌های لازم در این حوزه می توان سبب پویایی اقتصادی آن گردید. نقش محوری صنعت چاپ به عنوان بخش سخت افزاری و سرمایه بر تولید بی شک شاخص بزرگی در تولید ناخالص ملی ایفا می کند و از آن جایی که صنعت چاپ با همه ی ابعاد جامعه رابطه ی مستقیم دارد، تمامی عوامل توسعه بدون بهره گیری از این صنعت قادر به ایفای نقش واقعی خود نیستند.
‌ اهمیت این صنعت در توسعه و پیشرفت کشور سبب شده تا شورای عالی انقلاب فرهنگی 11 شهریور را روز ملی صنعت چاپ معرفی نماید. در این راستا امروز یادآور صنعتی است که طلایه دار توسعه ی هنر، فرهنگ و اقتصاد است که با تلاش و زحمت های اهالی بزرگ هنر این مرز و بوم، عمری قریب به دویست سال را سپری نموده است. اما متاسفانه در کشور این صنعت از وضعیتی نامطلوب رنج می برد و این مهم پیامد اجرای سیاست های نادرست و عدم بکارگیری فناوری های نوین است. صنعتی که 100 درصد آن وارداتی است و تولید در داخل کشور در رابطه با این صنعت وجود ندارد. به همین علت صنعت چاپ کشور ده ها سال با موقعیت کنونی صنعت چاپ در کشورهای توسعه یافته فاصله داشته و حتی برخی از کشورهای جهان سوم نیز برای رشد کمی و کیفی این صنعت از ما سبقت گرفته اند.
کمبود نقدینگی، کمبود کارگر متخصص ماهر، کهنگی و فرسودگی دستگاه های چاپ، عدم امکان واردات دستگاه های روز چاپ و از همه مهمتر نبود تسهیلات با بهره ی کم برای خریداری تجهیزات جدید و به روز از مهمترین مشکلات صنعت چاپ در کشور است.  بنیه ی ضعیف مالی اهالی چاپ برای بروز کردن تجهیزات چاپخانه ها و ماشین آلات چاپ مسئله ی کوچکی نیست که بتوان براحتی از آن گذر نموداعمال مالیات بر ارزش افزوده و تصمیمات آنی و لحظه ای دولت و استفاده نکردن از تجربیات متخصصان این صنعت موجب فشار بر بنگاه های اقتصادی و از جمله چاپخانه ها شده است.
اما معضلی نفس گیر که این روزها چاپخانه ها را یکی پس از دیگری به موزه ای متروکه تبدیل می کند کاغذ است. در پی افزایش نرخ ارز و شرایط بحرانی وضعیت کاغذ، مشکلات این عرصه به شدت تشدید شده است. نوسانات بالای قیمت کاغذ از یکسو و عرضه نشدن این محصول حتی با قیمت های نجومی از سوی دیگر باعث شد تا بسیاری از فعالان این عرصه یا بخشی از نیروی کار خود را تعدیل کنند و یا عزم‌شان را جزم کنند تا فعالیت در این عرصه را تعطیل کرده و با فروش ماشین‌آلات و واحدهای تولیدی، دست به فعالیت اقتصادی جدیدی بزنند. با افت میزان سفارشات، مشکل نقدینگی چاپ خانه ها حادتر از گذشته شده است و بی‌شک تنگنای مالی چاپ خانه ها روز به روز بیشتر خواهد شد. با شرایط موجود چاپخانه های خصوصی یکی پس از دیگری با بحران مواجه اند و این درحالی ست که چاپ خانه های دولتی با ارز و امکانات بیشتری تولیدات خود را روانه ی بازار می کنند و این یک رقابت نابرابر در صنعت چاپ کشور است.
اگرچه مشکلات این صنعت، هیچگاه به درستی درک، شناسایی و رفع نشد،  با توانایی های بالقوه و بالفعل موجود در این صنعت، روز ملی صنعت چاپ تنها دستمایه ای برای تفکر در این زمینه، تعامل عقاید و فکرسازی برای رسیدن به رشد و پیشرفت این صنعت و متعاقبا توسعه و پیشرفت اقتصاد کشور است. بدون تردید نقش دولت در خصوص چشم انداز و آینده صنعت چاپ بسیار نافذ و غیر قابل کتمان است، قدر مسلم با پشتیبانی هر چه بیشتر از این صنعت، شاهد حصول توفیقات مطلوب و شایسته تری در این عرصه خواهیم بود که می توان روند مضاعفی در افزایش رشد اقتصادی، اشتغالزایی و حتی توسعه ی فرهنگی به همراه داشته باشد.