 سیده مینا دیوبند*
Mina.divband@yahoo.com

در دنیای امروز که توسعه پایدار از طریق فراهم نمودن شرایط اشتغال و کاهش فقر و محرومیت در اولویت برنامه ریزی ها و تبیین سیاست‌های دولت به شمار می رود، توجه به مشاغل خانگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کسب و کارهای خانگی یکی از جذاب ترین انواع کسب و کار است که به علت خصوصیات منحصر به فرد خود در تمام دنیا یکی از مطمئن ترین راه های درآمد زایی محسوب می گردد. از آنجایی که این مشاغل در فضای خانه و امکانات منزل بهره می گیرند در صورت بروز رکودهای اقتصادی، از مقاومت بیشتری برخوردارند. همچنین معاف از مجوزهای دست و پاگیر و پرداخت مالیات هستند. در این مشاغل، سود ابتکار و کارآفرینی بدون واسطه نصیب فرد تولید کننده می شود و فرد در آن دچار خود مدیریتی و خود کنترلی شده و ساعات کاری انعطاف پذیر مشاغل خانگی سبب افزایش کیفیت زندگی با سپری کردن اوقات بیشتر در نزد خانواده می شود.
بر اساس آخرین آمارها، 88 شرکت تعاونی تامین نیاز مشاغل خانگی درسراسر کشور با عضویت 4170 نفر و با سرمایه 3519180 هزار ریال و ایجاد 1800 فرصت شغلی در سامانه ثبتی وزارت تعاون به فعالیت اشتغال دارند. اما براساس این آمار روشن و مبرهن است که متاسفانه تا به امروز از ظرفیت مشاغل خانگی و تاثیرات شگرف آن در توسعه اقتصادی، اجتماعی و محرومیت زدایی از خانواده های کم درآمد و آسیب پذیر،آنطور که شایسته است ،مورد توجه قرار نگرفته است. درحالیکه هر خانه می تواند به عنوان یک واحد تولیدی و خدماتی نقش موثری در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی ایفا کند. صنایع دستی همچون قالیبافی، خیاطی و ...، دامپروری و شیلات، فعالیت های تولیدی و صنعتی و کسب و کارهایی با گرایش فناوری اطلاعات تنها بخشی از مشاغل خانگی محسوب می شود که با شناسایی چالش ها و فرصت های پیش روی آن می توان به رونق هرچه بیشتر آن کمک کرد.
البته در سال های اخیر با فرا گیر شدن فضاهای مجازی در تمام دنیا از جمله ایران ایجاد مشاغل جدید و از طریق آن اشتغال خانگی برای بسیاری از افراد فراهم شده است. از تشکیل گروه های خرید و فروش اجناس مصرفی از جمله صنایع دستی، پوشاک تا سفارش انواع شیرینی ها و غذاهای خانگی همگی از جمله مشاغل خانگی هستند که تعداد آن ها رو به فزونی و تنوع است. این فضا امکان حضور افراد در محیط خانه و استفاده از رایانه و وسایل جانبی مورد نیاز را به سادگی فراهم می سازد. البته ناگفته نماند که زنان ؛نقش اول را در تحقق مشاغل خانگی عهده دارند و بیش از 82 درصد متقاضیان اشتغال خانگی را زنان و 18 درصد را مردان تشکیل می دهند. چرا که در کنار نقش مادری و همسری زنان، بسترهای خود اشتغالی بانوان را در محیط سالم، ایمن و زیبنده آنان فراهم می‌کند و از محرومیت هایی که مانع از شکوفایی استعدادهای آنان می گردد، جلوگیری خواهد کرد.
در کشورهای توسعه یافته، زودتر از ما به فکر ساماندهی و حمایت و برنامه ریزی برای مشاغل خانگی افتاده اند و این در حالی است که از سال 1389، عملا قانون ساماندهی و حمایت از اشتغال خانگی به تصویب رسید. به گفته کارشناسان کسب و کارهای خانگی 15 تا 80 درصد نیاز به اشتغال 150 کشورهای جهان را تامین می کنند. در حال حاضر، چین، انگلیس و استرالیا از جمله کشورهای موفق در زمینه توسعه کسب و کار خانگی و کارآفرینی به شمار می روند.  کشور چین در حوزه مشاغل خانگی پیشتاز و فعال بوده و با راه اندازی 1040 شغل خانگی، مولد بیش از 30 درصد محصولات بازار چین می باشد. و این در حالی است که در ایران ،حدود 300 حرفه تصویب شده مشاغل خانگی وجود دارد.
علاقه مندان این شاخه می توانند با کمی تحقیق و جستجو در فضای اطراف زندگی خود نیازها را شناسایی و با توجه به بازار هدف کسب و کاری را راه اندازی نمایند. با توجه به اهمیت کسب و کارهای خانگی و تاکید صاحبنظران بر درآمدزایی و اشتغالزایی بالای این مشاغل، اهتمام هرچه بیشتر مسئولین در راستای تسهیل روند اشتغال و استفاده از ظرفیت‌های موجود وطنی در مشاغل خانگی؛ بستر حل بسیاری از معضلات نشات گرفته از بیکاری و مسائل اقتصادی جامعه را فراهم می سازد.
*سردبیر