 مصطفی یحیایی
mostafa yahyaeiii@gmail.com
ایران، یکی از بزرگترین مصرف سرانه های سوخت را دارد. بالا رفتن آمار قاچاق بنزین، بخصوص پس از افزایش جهشی قیمت ارز در سال گذشته و مازاد بر این مطلب، اثرات زیست محیطی مصرف بنزین و فشارهای احتمالی اعمال شده بر واردات این محصول در شرایط کنونی، همگی باعث شد تا دیروز شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران با صدور اعلامیه ای اعلام کند که از جمعه 24 آبان ماه ،قیمت هر لیتر بنزین سهمیه ای 1500 تومان و قیمت هر لیتر بنزین آزاد 3000 تومان باشد. به عبارت دیگر، قیمت هر لیتر بنزین سهمیه ای 50 درصد و قیمت هرلیتر بنزین آزاد، 200 درصد افزایش یابد.
به هرحال با تمامی دلایل و مقاصد ذکر شده‌ی بالا، آنچه اقتصاددانان را نگران کرده است، آثار و عواقبی است که این تصمیم بر اقشار مختلف جامعه تحمیل می کند. از آن جایی که یکی از شاخص ها و زنگ خطرهای تورم ،افزایش قیمت بنزین است و در دوره های گذشته نیز چندین بار این تجربه، بارهای سنگینی بر دوش مردم وارد کرده است، افزایش قیمت بنزین و به تبع آن، افزایش نرخ تورم، به صورت زنجیر وار به سایر کالاها نیزسرایت کرده و کارشناسان امر به اتفاق معتقدند، هیچ کالای دیگری همچون بنزین در سبد هزینه ای خانوارهای ایرانی تا به این حد، نقش تعیین کننده ای در ایجاد تورم ندارد.
در پی افزایش قیمت بنزین، مهم ترین و اولین بخش متاثر حمل و نقل کشور است و از آنجایی که در تمامی صنایع، هزینه های حمل‌ونقل تاثیر گذار خواهد بود، بنابراین بطورحتم، این امر، تمامی بخش ها را متاثر از خود قرار داده، که در نهایت همه ی آن ها بر دوش مصرف کننده ی نهایی انتقال می یابد. البته در این بین هرگز نباید از تاثیر روانی افزایش قیمت بنزین در بازار غافل شد.

 گفت‌وگوهای مکرری که در جامعه بین اقشار مختلف از رانندگان تاکسی که قیمت سوخت را بهانه ای برای تغییر نرخشان می کنند تا فروشندگان سایر اقلام مایحتاج خانوار همه و همه، باعث می‌شود که بنزین به عنوان یک شاخص تعیین‌کننده و سنجش بسیاری از قیمت ها محسوب شود. دراین سناریو، تورم مصرف کننده به شکل مستقیم بر دهک های میانی بیش از دهک های بالا و پایین جامعه است. زیرا دهک های پایین، کمتر دارای خودروی شخصی هستند و از دیگر سو، هزینه بنزین سهم کمتری از هزینه های خانوار را در دهک بالایی را شامل می شود. ارتباط خاص قیمت بنزین و تورم در کشور تابع شرایط اقتصادی است. زیرا در یک شرایط ثبات اقتصادی، قیمت بنزین همانقدری بر تورم تاثیرگذار است که باید تاثیر بگذارد. اما در یک اقتصاد متشنج، همچون اقتصاد کشور که علاوه بر وجود تحریم ها، نوسانات دیگری همچون ارز و طلا روزانه بر بسیاری از شاخص ها تاثیر گذار است، قیمت هر کالای اساسی می تواند تحت تاثیر افزایش قیمت بنزین قرار گرفته و همچنین به علت تاثیر روانی بر جامعه به تورمی دو چندان منتج گردد. ناگفته نماند که از مهم‌ترین پیامدهای افزایش قیمت ها تشدید بحران برای تولیدکننده‌های داخل خواهد بود، چرا که با افزایش هزینه های تولید بلافاصله شاهد افزایش واردات کالاهای مصرفی به داخل خواهیم بود.
در پایان باید اذعان داشت، اینکه قیمت حامل های انرژی باید به قیمت اصلی خود نزدیک شوند، شکی نیست، اما آنچه محل سئوال است اینکه آیا دولت توانایی آن را دارد که سطح معیشت مردم را در شرایط مطلوبی حفظ کند و یا شاهد افزایش موج جدید تورمی و گرانی چندین باره ی کالاها در روزهای آتی خواهیم بود که نتیجه ی آن فشار مضاعف اقتصادی بر دوش مردمی خواهد بود که همواره و درهرشرایطی، پایبند به ارزش های نظام و کشور بوده و هستند.