دکتر حوریه یحیایی
Hooriye_yahyaei@yahoo.com

بسته بندی؛ اولین برخورد و پیام سازنده با مشتری است که فرصت کسب رضایت یا صرفنظر کردن از خرید محصول را به او می دهد. بسته بندی کالاها در گام اول برای حفاظت، نگهداری محصولات و راحتی توزیع و در گام بعدی، ایجاد ارتباط با مشتری می‌باشد. بسته‌بندی؛ هنری است که باعث تحریک دید مصرف کننده شده و در طی زمانی اندک به اندازه یک تیزر تبلیغاتی تاثیر خود را در تصمیم‌گیری به ذهن مشتری القا می کند. درست است که دراغلب موارد، بسته بندی ها دید درستی از محصول را نمی توانند به مشتری ارائه دهند اما بسیاری از مردم جهان درباره محصولات مختلف تنها از روی بسته بندی آن ها قضاوت می کنند و بسته بندی های نو و شکیل بازار مصرف پرطرفداری را به دنبال دارد، چرا که بارها دیده شده بسیاری از محصولات بی‌کیفیت با بسته‌بندی های پرزرق و برق توانسته‌اند در تراز اول خرید قرار گیرند. بسته بندی کالاها را می‌توان نوعی فرایند تبلیغاتی بی صدا دانست که به عنوان یک عامل بصری بازاریابی و کارآفرینی مطابق با استانداردهای جهانی  در جلب مشتری نقش اساسی را بازی می کند و هرگز نباید از دید کارآفرینان پنهان بماند. چرا که یکی از اجزای اقتصاد در یک تجارت مدرن است و امروزه به علت فقدان اطلاعات لازم و کافی در این راستا، کارآفرینان و تولید کنندگان داخلی ضربه های بزرگی را متحمل می شوند.
در سال ها ی اخیر همگام با پیشرفت و صنعتی شدن کشورهای توسعه یافته ،تکنولوژی فرایند بسته بندی نیز رشد کرده و این امر یکی از روند های تاثیرگذار در بازار فروش به حساب می آید و اگر به سابقه شرکت های بزرگ دنیا نگاهی بیندازیم، در می یابیم، جدا از اهمیت ساخت کالای با کیفیت، به بسته بندی محصول نیز توجه ویژه ای شده است...
: اما متاسفانه مقوله بسته بندی در داخل کشور ما همواره مورد بی توجهی قرار گرفته است و نه تنها محصولات مصرفی در بازار داخلی بسته بندی خوبی ندارند، بلکه تولیدات کشور ما در بازارهای صادراتی جهان هنوز هم با بسته بندی نامناسب بصورت فله ای عرضه می شوند.به عبارت دیگر، صنعت بسته بندی در ایران در مقایسه با سایر کشورها از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نیست.
در صنعت کشاورزی و صادرات به علت عدم استفاده از بسته‌بندی های مناسب در سطح بازار های جهانی، علی رغم کیفیت بالای محصولات تولید شده فروش ایران در رده های چندم نسبت به سایر کشورها قرار دارد. ضعف در علم بسته بندی محصولات کشاورزی موجب تسهیل قاچاق به کشورهای غربی و بسته بندی مجدد آن ها توسط این کشورها شده است. عدم بکار گیری سلیقه کافی در بسته بندی، و نبود شناخت از روانشناسی رنگ ها باعث می شود محصولات صادر شده بصورت فله، در آن سوی مرزها با بسته بندی های فاخر و زیبا مطابق فرهنگ مصرف کننده تولید شوند و به چندین برابر قیمت به فروش برسند. این همان بازار خاکستری است که کارآفرین را از پیشرفت، بخصوص در امر صادرات باز می دارد.
بسیاری از محصولات وارداتی به کشور همان محصولات و خوراکی های ایران است که از طریق قاچاق خارج شده و با بسته‌بندی های جدید و شکیل وارد کشور می شوند. متاسفانه سالانه
25 تا 30 درصد محصولات کشاورزی در کشور به دلیل نبود صنایع بسته بندی اصولی، استاندارد و مدرن به ضایعات تبدیل شده و از این طریق میلیاردها دلار به اقتصاد کشور لطمه وارد می شود. چین، اسپانیا و حتی افغانستان موفق شده اند با حمایت و برنامه ریزی اصولی به توفیقات بسیاری در این بخش نائل آیند و باید با تلخی اعلام کرد که این موضوع به هیچ وجه شایسته کشور نبوده و نیاز به اتخاذ تصمیماتی مهم در این حوزه دارد.
امروزه جهت خروج از شرایط اقتصادی کنونی و برای نفوذ در بازارهای جهانی در جهت افزایش فروش، نیازمند یک نوآوری و پشتکار در فرد کارآفرین بوده، چرا که نحوه بسته بندی و کالاهای تولید شده می تواند مبین صرفه اقتصادی و قابلیت اعتماد و جذابیت دیداری در بازار باشد. جایگاه یابی در بازار از زیر مجموعه‌های مدیریت انگیزشی  محسوب می شود که بسته‌بندی مناسب یک مدل ارتباطی بین تولید کننده و مصرف کننده ایجاد می کند. اهمیت این مطلب در بازار داخل نیز بسیار قابل توجه است. چرا که آمارها نشان می دهد که سالانه پانزده هزار محصول به سبد محصولات اضافه شده و بنابراین رمز بقای تولید کنندگان قدیمی افزایش توان رقابتی آن ها به جز حفظ کیفیت، تنها با ایده های نو و تبلیغات به روز امکان پذیر است. بنابراین می توان اذعان داشت، طراحی بسته بندی های مناسب ارزش تبلیغاتی و سود اقتصادی بالایی با خود به همراه دارد. کارآفرینانی که تمایل به حضور در بازارهای صادراتی را برای بقا و دوام هر چه بیشتر را دارند، بسته بندی کالاها را باید در ارکان موفقیت خود مدنظر قرار داده و روی آن سرمایه گذاری کنند هر چند این سرمایه گذاری از قیمت محصول تولید شده بیشتر باشد.