تفاهم- گروه گزارش: همايش نقش مناطق آزاد در توسعه همکاريهاي اقتصادي با کشورهای همسایه و اوراسیا با محوریت صادرات و ترانزیت با حضور رضا اردکانیان- وزیر نیرو، مرتضی بانک- دبیرشورای عالی مناطق آزاد، محمدعلی دهقان دهنوی- معاون وزیر اقتصاد، غلامحسین شافعی- رئیس اتاق بازگانی ایران، محمد ولی روزبهان- مدیرعامل منطقه آزاد انزلی و جمعی از فعالان اقتصادی برگزار شد. مرتضی بانک - دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در این مراسم با اشاره به صادرات ۱۳۰ میلیارد دلاری در برابر واردات ۴۵ میلیارد دلاری مناطق آزاد از تراز مثبت ۸۵ میلیارد دلاری تجارت مناطق آزاد خبر داد. بانک با بیان اینکه موافقتهای تجاری بین المللی یکی از قدیمی ترین ابزارهای توسعه تجارت بین کشورها محسوب میشوند، گفت: این موافقت نامهها در سه دسته یک جانبه، دو جانبه و چند جانبه تقسیم میشوند که مهمترین و پیچیدهترین موافقت نامههای تجاری نوع سوم آن هستند. به گفته بانک، در موافقتنامههای چندجانبه چندین کشور به صورت متناظر اقدام به اعمال تعرفه ترجیحی میان یکدیگر کرده و سبب میشود تا این موافقتنامه ها از تنوع جغرافیایی و سطح دسترسی بازارهای بالاتر برخوردار بوده و به عنوان کلیدی ترین ابزار تجارت بینالملل مورد استفاده قرار گیرد. وی ادامه داد: طبق آمارهای جهانی در حال حاضر ۴۸۴ موافقتنامه بینالمللی و چندجانبه در دنیا وجود دارد اما در دو سال اخیر به دلیل کارشکنیهای امریکا و تصمیمات نابخردانه رئیس جمهور دلال مسلک آن، عدم تعهد به موافقتنامههای تجاری بین المللی در منطقه نمود داشته است. دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی یادآور شد: مهمترین موافقتنامههای تجاری دنیا در جنوب شرق آسیا، اروپا و کشورهای آسیای میانه دیده میشود و در میان کشورهای همسایه ایران نیز ترکیه و هند بیشترین موافقتنامههای چندجانبه تجاری را به امضا رسانده اند. مشاور رئیس جمهور از آثار موافقت نامههای چندجانبه را اثرگذاری آن بر افزایش امنیت سیاسی کشورهای عضو موافقتنامههای چندجانبه دانست و گفت: ایران در حال حاضر با ۴۶ کشور از طریق سه موافقتنامه چند جانبه مرتبط است. وی ادامه داد: از آبان ۹۳ عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا به صورت آزمایشی آغاز شد که بر اثر آن دسترسی فعالان اقتصادی ایران به بازار ۳۳۰ میلیارد دلاری ۵ کشور روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان جهت صادرات محصولات داخلی فراهم شده است. بانک به ظرفیت ۵۴۰ میلیارد دلاری تولیدات ۵ کشور عضو این اتحادیه اشاره و اظهار کرد: میتوانیم بخش زیادی از نیازهای کشور خود را با قیمت تمام شده کمتر نسبت به دیگر بازارهای بین المللی از کشورهای عضو این اتحادیه خریداری کنیم. وی به زیرساختهای حمل و نقل دریایی، ریلی، زمینی و همچنین هوایی از طریق شهر فرودگاهی امام خمینی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور اشاره کرد و افزود: بندر چابهار با اتصال به خط راه آهن چابهار-زاهدان میتواند به عنوان هاب ارتباطی کشورهای اوراسیا با کشورهای شرق آسیا در نظر گرفته شود.
ابلاغ بسته توسعه صادرات غیرنفتی
محمدعلی دهقان دهنوی - معاون وزیر اقتصاد در این همایش از تصویب و ابلاغ بسته توسعه صادرات غیرنفتی ۹۸ خبر داد و گفت: با سپردهگذاری ارزی و ریالی به صادرکنندگان تسهیلات اعطا میشود. وی با اشاره به لزوم استفاده از اقتصاد هوشمند دنیا اظهار داشت: زنجیرههای جهانی ارزش بین مناطق اقتصادی شکل گرفته و از طریق موافقتنامهها به بازارهای مصرف میرسند. پیمانهای چندجانبه سالهاست که در میان کشورها وجود دارد و بعد از انقلاب موافقتنامه با اوراسیا بزرگترین تحول محسوب میشود که با اتحادیه اوراسیا در قالب تجارت آزاد و ترجیحی شکل گرفته است. وی به مزیتهای این موافقتنامه پرداخت و گفت:کاهش برخی از تعرفههای گمرکی، بازار مشترک انتقال کار و سرمایه میان اتحادیه وجود خواهد داشت و همچنین عوامل تولید، تحرک کافی بین کشورهای منطقه ایجاد میکنند. همچنین در قالب اتحادیه گمرکی، تعرفه برخی کالاها حذف خواهد شد و در کنار آن، تعرفههای مشترک که مزیت دارد برقرار میشود. معاون وزیر اقتصاد به آمارهای اقتصادی اتحادیه اوراسیا اشاره کرد و گفت:این اتحادیه
۳ درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میدهد و در حوزه نفت و بخشهای اقتصادی و تجاری مزیتهای خوبی دارد و فرصت خوبی برای توسعه بازار مشترک است.
۴۰ کشور در صف پیوستن به اورآسیا
رضا اردکانیان - وزیر نیرو نیز در ادامه این مراسم از هماهنگیهای انجام شده درخصوص آغاز مذاکرات ايران و اتحاديه اقتصادي اوراسيا برای تبدیل موافقتنامه موقت به تجارت آزاد در آبان سال 1399 خبر داد. وی با بیان اینکه اين موافقتنامه موقت بوده و بايد تکليف آن پس از سه سال اجراي آزمايشي روشن و نهايتا پس از توافق با ذينفعان و با افزايش دامنه کالاهاي مشمول ترجيحات تعرفهاي، از موافقتنامه موقت به موافقتنامه تجارت کاملا آزاد تبديل شود، افزود: در همين چارچوب و طبق مفاد موافقتنامه يکسال پس از اجراييسازي آن، يعني پنجم آبان 1399 مذاکرات طرفين براي تبديل اين موافقتنامه به موافقتنامه تجارت آزاد آغاز خواهد شد، از اينرو وظيفه متوليان امر بهويژه سازمان توسعه تجارت براي مديريت و هدايت اين مذاکرات بسيار مهم بوده و ميبايست از هم اکنون و با تشکيل کارگروه ويژه به بررسي ابعاد مختلف قضيه بپردازند و خود را براي مذکرات پيش رو آماده کنند. وزیر نیرو همچنین در حاشیه این مراسم درجمع خبرنگاران، گفت: امروز ۴۰ کشور دنیا از جمله هند درصف الحاق به این موافقتنامه قراردارند که ایران توانسته حضور خود در این اتحادیه را شکل بدهد. اردکانیان خاطرنشان کرد: ایران باید با اتکا به منابع انسانی توسعه یافته و فعالان بخش خصوصی در این حوزه بتواند در اتحادیه اوراسیا موفق عمل کند و در این صورت بخشی از فشار تحریمها از روی دوش ایران برداشته میشود.
زیرساختها آماده اجرای توافقنامه اوراسیا نیست
غلامحسین شافعی - رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز در این همایش گفت: نگرانی بخش خصوصی این است که زیرساختهای ما آماده انجام توافقنامه اوراسیا نیست؛ اکنون در بعضی مرزهای ما ده ها روز کامیونها معطل میشوند و در ماههایی از سال حمل و نقل ریلی بازار سیاه پیدا میکند. شافعی گفت: تجارب کشورهای توسعه یافته نشان میدهد یکی از محورهای اصلی روند توسعه اقتصادی حضور در پیمان های منطقهای و پیوستن به موافقنامههای تجارت منطقهای است. شافعی ایران را جزو کشورهایی دانست که کمترین موافقتنامههای تجارت ترجیحی با کشورهای منطقه و همسایگان خود دارد و گفت: فقر کشور از این نظر بالاست و همچنین دارای تجارب ناموفقی همچون اکو و دی ۸ هستیم تا جایی که ارزیابی ما از نتایج حاصل از این دو اتفاق تقریبا نزدیک به صفر است. وی توافقنامه اوراسیا را اتفاقی کم سابقه در ایران ارزیابی کرد و گفت: باید به تجربیات ناموافق گذشته توجه کنیم تا این قرارداد نیز به سرنوشت گذشته دچار نشود. وی با تاکید بر اهمیت فراهم کردن زیرساختها گفت: اگرچه ارائه مشوق های صادراتی اقدام درستی است اما پیش از آن باید مسیرها را آماده کنیم تا ماشینها پشت مرز ماشین ها معطل نوشند و حق توقف بدهند و کالا به موقع به مقصد برسد.
قوانین بیثبات مانع رشد مناطق آزاد هستند
محمد ولی روزبهان - مدیرعامل منطقه آزاد انزلی نیز در این همایش گفت: حذف معافیت مالیاتی مناطق آزاد باعث بیثباتی این مناطق میشود و سرمایهگذاران به سمت مناطق دیگر میروند. وی گفت: پیمانهای تجاری مهمترین مرحله تعاملات اقتصادی است. مراحل اولیه پیمانهای اوراسیا به خوبی انجام شده است. مدیرعامل منطقه آزاد انزلی با تاکید بر باثبات ساختن محیط کسبوکار ادامه داد: ما باید قوانین مناسب و ثبات قوانین داشته باشیم. تا در این زمینهها اقدام نکنیم، مطمئنا با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد. بحثهایی که درباره خارج کردن مناطق آزاد از معافیتهای مالیاتی اعلام میشود، باعث بیثباتی محیط مناطق آزاد میشود. در محیط بیثبات نمیتوان تصمیمهای پایدار گرفت.