دکتر سیده نگار موسوی
negar_mousavi@ymail.com
یروس کرونا ،قریب به شش ماه است که مهمان ناخوانده ی زمینی ها شده است و البته با تمام دردسرهایش، باعث ایجاد محدودیت‌هایی در زندگی روزمره بشر شده است. از قرنطینه و قوانین محدود کننده رفت و آمد گرفته تا اجبار به استفاده از ضدعفونی کننده ها و ماسک و دستکش. اما سوال اینجاست که زباله های آلوده این دوران چه سرنوشتی دارند؟ اگر نگاهی به اطرافمان درهمین چند ماهه اخیر بیاندازیم، درمی‌یابیم که تولید زباله در خانه های ما چندین برابر قبل شده است. از پلاستیک ها و مشماهای خرید که به علت آلوده بودن مستقیما درسطل زباله می روند، تا زباله هایی از جنس ماسک و دستکش های آلوده که روی هم تنلبار می‌شوند. بدیهی است که در پی استفاده از این اقلام یک بارمصرف و بالاتررفتن میزان مراجعات به بیمارستان ها، حجم عظیمی از پسماندهای کرونایی عفونی تولید شده نیز به این زباله ها اضافه خواهد شد. این امر تا به حدی افزایش یافته که عضو انجمن علمی بهداشت محیط زیست ایران خبر از تولید سه برابری این پسماندها داده است.
البته متاسفانه اطلاع رسانی دقیقی درباره ی نحوه ی جداسازی زباله های خانگی کرونایی صورت نپذیرفته است. غافل از اینکه در این برهه حساس، مردم نیز می توانند نقش بسزایی را در مبحث تفکیک زباله های کرونایی در منزل ایفا نمایند. زباله های کرونایی حتما باید از مبدا تفکیک شود. البته هرچند تفکیک از مبدا هنوز در بسیاری از استان های کشور فراگیر نشده است، اما همچنان می‌تواند در زمینه مدیریت پسماند و مقابله با شیوع ویروس کرونا موثر باشد. همچنین در این حوزه بر خلاف تصور عموم مردم که لوازم بهداشتی اعم از دستکش و ماسک را جزو زباله خشک به حساب می‌آورند، اما در این دوره شیوع ویروس کرونا باید آنها را جزو زباله های تر قرار داد. چراکه در دوره پاندمیک عموما زباله های تر به صورت مستقیم دفن می‌شوند ،بنابراین ما باید سعی کنیم، طی برنامه های آموزشی این اطلاع رسانی صورت پذیرد، که زباله های کرونایی و لوازم بهداشتی را هنگام تفکیک همراه با زباله های تر
قرار دهیم.
البته فرایند تفکیک زباله و تمهیداتی که در سایر کشورهای توسعه یافته در خصوص زباله‌های کرونایی، بسیار حساب شده تر است. کشورهای توسعه یافته نظیر ایتالیا دستورالعملی صادر کرده و از مردم خواسته اند تا زباله‌های خود را به سه دسته، تر، خشک و غیرقابل بازیافت تفکیک کنند. زباله‌های عفونی کرونایی خود را هم در دسته زباله‌های غیرقابل بازیافت قرار دهند تا در زباله سوزهای مخصوصی دفع شوند. اما در مبحث بازیافت زباله ،ما هنوز درابتدای راهیم. متاسفانه در طول مدت شیوع کرونا به دلیل نبود زیرساخت های شهری لازم، زباله های کرونایی شهروندان...
از ماسک و دستکش و ... در مخازن زباله ای که سایر زباله ها نیز در آن وجود دارد، رها می شود و این در حالی است که شهرداری ها موظفند در کنار تمام مخازن و سطل‌های زباله سطح شهر، کیسه و سطل‌های رنگی ویژه پسماند کرونایی قرار دهند. همین موضوع به ظاهر ساده ،مانع از اختلاط زباله های کرونایی با سایر زباله ها شده و ما شاهد صحنه‌هایی همچون رها کردن ماسک و دستکش در کوچه و خیابان نخواهیم بود. رعایت بهداشت فردی و اجتماعی از جمله دور انداختن دستکش ها و ماسک های مصرفی با ملاحظات زیست محیطی از الزامات مقابله با ویروس کروناست. اما شیوه نادرست دفع زباله های خانگی و بیمارستانی در شرایط کنونی می تواند بر افزایش دامنه انتشار و ماندگاری این ویروس دامن بزند و مشکلات بیشتری را پیش روی ما قرار دهد.
اختلاط زباله های کرونایی علاوه بر پیامدهای خطرناک محیط زیستی، به شدت سلامتی کارکنان محل های دپوی زباله‌ها را نیز تهدید می کند. در هر صورت، روش دفن زباله ای که از آن با نام طلای کثیف یاد می کنند، خود یک فاجعه است. چرا که نه تنها بخشی از این سرمایه را از دست می‌دهیم، بلکه در طول زمان، سرزمین خود را به باتلاقی از زباله تبدیل می‌کنیم، در حالی که این زباله‌ها می‌توانند
بازیافت شده و در چرخه تولید قرار گیرند. صدمات جبران ناپذیری را که بر اثر دفع زباله بر محیط زیست و آب های زیرزمینی وارد می‌شود، قدر مسلم روزی دامن ما را هم خواهد گرفت.
در هر کشوری، دفن زباله نقص کارکرد سیستم را نشان می‌دهد. ما باید اکثریت زباله‌ها را بازیافت کنیم و در این پروسه حتی از زباله های کرونایی نیز نباید غافل بود. زیرا زباله‌ها وقتی در مرحله بازیافت قرار می‌گیرند، گرما می‌گیرند و از این طریق براحتی می توان زباله هایی را که آلوده به ویروس کرونا نیز هستند، پاک نمود و علاوه بر هدر رفت سرمایه‌های بزرگ، ویروس کرونا را هم از بین ببرد.