دکتر حوریه یحیایی
Hooriye_yahyaei@yahoo.com

بیش از20 میلیون و 946 هزارنفر در ایران خانه‌دار محسوب می شوند، که این جمعیت 52.6 درصد از جمعیت غیر فعال از نظر اقتصادی را شامل می شوند. با یک بررسی ساده می توان دریافت ،چه حجم عظیمی از جمعیت ایران از نظر اقتصادی غیرفعال هستند، که می توان به چشم یک پتانسیل عظیم اقتصادی به آن ها نگریست. از این‌رو دردنیای امروز که توسعه پایدار از طریق فراهم نمودن شرایط اشتغال و کاهش فقر و محرومیت در اولویت برنامه‌ریزی ها و تبیین سیاست های دولت به شمار می رود، توجه به مشاغل خانگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کسب و کارهای خانگی یکی ازجذاب ترین انواع کسب و کار
است که به علت خصوصیات منحصر به فرد خود در تمام دنیا یکی از مطمئن ترین راه های درآمد زایی محسوب می گردد. از آنجایی که این مشاغل در فضای خانه و امکانات منزل بهره می گیرند در صورت بروز رکودهای اقتصادی، از مقاومت بیشتری برخوردارند. همچنین معاف از مجوزهای دست و پاگیر و پرداخت مالیات هستند. کسب‌وکارهایی که شاید در نگاه اول، درآمد زا نباشند یا تصور شود که در بروکراسی‌های دست و پا گیراداری و مجوزهای عجیب و غریب که خاص کشورمان است، محصور مانده و امکان عملی شدن ندارند، اما حقیقت این است که در تمام دنیا ،مشاغل خانگی مورد استقبال واقع شده و به سرعت در حال رواج هستند. بر اساس آخرین آمارها، 88 شرکت تعاونی تامین نیاز مشاغل خانگی در سراسر کشور با عضویت 4170 نفر و با سرمایه 3519180 هزار ریال و ایجاد 1800 فرصت شغلی در سامانه ثبتی وزارت تعاون به فعالیت اشتغال دارند. اما آنچه ازاین آمار، روشن و مبرهن است که متاسفانه تا به امروز از ظرفیت مشاغل خانگی و تاثیرات شگرف آن در توسعه اقتصادی، اجتماعی و محرومیت زدایی از خانواده های کم درآمد و آسیب پذیر،آنطور که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته است. درحالیکه هر خانه می تواند به عنوان یک واحد تولیدی و خدماتی نقش موثری درراستای تحقق اهداف اقتصادی کشور ایفا کند. صنایع دستی همچون قالیبافی، خیاطی و ...، دامپروری و شیلات، فعالیت های تولیدی و صنعتی و کسب و کارهایی با گرایش فناوری اطلاعات تنها بخشی از مشاغل خانگی محسوب می شود که با شناسایی چالش ها و فرصت های پیش روی آن می توان به رونق هرچه بیشتر آن کمک کرد. البته در سال های اخیر، با
فراگیر شدن فضای مجازی در تمام دنیا از جمله ایران، ایجاد مشاغل جدید و از طریق آن اشتغال خانگی برای بسیاری از افراد فراهم شده است. از تشکیل گروه های خرید و فروش اجناس مصرفی از جمله صنایع دستی، پوشاک تا سفارش انواع شیرینی ها و غذاهای خانگی همگی ازجمله مشاغل خانگی هستند که تعداد آن ها رو به فزونی و تنوع است. این فضا، امکان حضور افراد در محیط خانه و استفاده از رایانه و وسایل جانبی مورد نیاز را به سادگی فراهم می سازد. البته، ناگفته نماند که زنان نقش اول را در تحقق مشاغل خانگی عهده دارند و به عنوان یکی از محورهای اساسی آن نقش ایفا می کنند و بطور قطع در برنامه ریزی ها و اجرای آن حرف اول را می زنند.
در کشورهای توسعه یافته، زودتر از ما به فکر ساماندهی و حمایت و برنامه ریزی برای مشاغل خانگی افتاده اند و این در حالی است که از سال 1389 عملا، قانون ساماندهی و حمایت از اشتغال خانگی به تصویب رسید. به گفته کارشناسان کسب و کارهای خانگی 15 تا 80 درصد نیاز به اشتغال 150 کشورهای جهان را تامین می کنند. در حال حاضر چین، انگلیس و استرالیا از جمله کشورهای موفق در زمینه توسعه کسب و کار خانگی و کارآفرینی به شمار می روند. کشور چین در حوزه مشاغل خانگی، پیشتاز و فعال بوده و با راه اندازی 1040 شغل خانگی، مولد بیش از30 درصد محصولات بازار چین می باشد. و این درحالی است که در ایران، حدود 300 حرفه تصویب شده مشاغل خانگی وجود دارد. در انگلیس هم، بیش از پنجاه درصد مشاغل کوچک در منازل انجام می شود تا جایی که مشاغل خانگی در سال 2014 ،حدود 400 میلیون پوند در اقتصاد این کشور تاثیر داشته است.
علاقه مندان این شاخه می توانند با کمی تحقیق و جستجو در فضای اطراف زندگی خود، نیازها را شناسایی و با توجه به بازارهدف، کسب و کاری را، راه اندازی نمایند. با توجه به اهمیت کسب و کارهای خانگی و تاکید صاحبنظران بر درآمدزایی و اشتغال زایی بالای این مشاغل، اهتمام هر چه بیشتر مسئولین در راستای تسهیل روند اشتغال و استفاده از ظرفیت های موجود وطنی در مشاغل خانگی، بستر حل بسیاری از معضلات نشات گرفته از بیکاری و مسائل اقتصادی جامعه را فراهم می‌سازد.