مهندس امین رشیدی*
AMIN_RASHIDI@YMAIL.COM
یکی از بزرگترین دغدغه های فعلی کشور، ایجاد رونق اقتصادی و فراهم کردن زمینه های افزایش تولید و درپی آن اشتغال‌زایی دربخش صنایع کشوراست که همین امر سبب شد که رهبرمعظم انقلاب با نامگذاری هوشمندانه سال پیش رو، کارشناسان، اساتید و مسوولان را برای تغییر وضعیت فعلی تولید در کشور، به
فکر فرو برد. از اینرو نظریه ها و راهکارهای مختلفی در این زمینه مطرح گشته تا دولت را در خارج کردن جامعه از این بن بست اقتصادی
یاری دهد. اما تولید و تجارت کشور در سال ۹۹
با چه سیاستی می‌خواهد به جهش دست پیدا کند؟ و آیا تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی با وجود مشکلات ریز و درشت در بدنه اقتصاد می‌توانند عملکرد خود را ارتقا دهند؟
مدل های کسب و کار گوناگونی وجود دارد که بسیاری از کشورهای توسعه یافته و تراز اول جهان از نظر اقتصادی آن را تجربه کرده‌اند و می‌توان با بومی‌سازی آن‌ها گام‌های بزرگی در جهت توسعه اقتصادی کشور برداشت. یکی از این روش ها که می‌توان با اتخاذ تمهیدات مناسب، اجرای آن را تسهیل نمود و از فواید بی شمار آن در اقتصاد بهره‌مند گشت، مدل تولید بدون کارخانه است.
در واقع تولید بدون کارخانه، مفهومی با ارزش و بنیادی از یک استراتژی کسب و کار است که بر پایه برون سپاری فرایندهای تولید
بنا شده است.
تولید بدون کارخانه، سیستمی را ایجاد می‌کند که برای تولید یک محصول احتیاجی به سرمایه گذاری جدید در زمین، تاسیسات و ماشین آلات نمی باشد و از زیر ساخت های موجود با تبدیل ظرفیت های بالقوه ی موجود به بالفعل استفاده می گردد. چرا که ساخت یک کارخانه، برپا نگه داشتن آن و گرداندن چرخه تولید بسیار سخت و پرهزینه است و افزایش قابلیت های بهره گیری از امکانات تولیدی می‌تواند بستری مناسب در تولید کمی و کیفی محصولات فراهم سازد.
بله، دقیقا اصل مطلب اینجاست. در این سبک از کسب و کار، صاحبان سرمایه به دنبال تولید نیستند و نمی خواهند برای اینکه تولید کنند کارخانه و خط تولید داشته باشند، چرا که
همه این موارد، مستلزم هزینه‌های اضافی است که با مشکلات موجود در تولید، شاید هرگز به جیب‌شان برنگردد. این یک
سمت و سوی ماجراست و در سمت دیگر کسب و کارهای بدون کارخانه، نخبگان جوان و فارغ التحصیلان دانشگاهی قرار گرفته‌اند که توانایی مالی برای ایجاد یک واحد تولیدی را نداشته و اگر هم وارد عرصه تولید شده اند، بعضا به دلیل نداشتن سرمایه کافی و وافی و مهم تر از آن تجربه لازم مواجهه با مشکلات تولید و صرف زمان زیاد در بروکراسی های سازمان مربوطه، اغلب آن ها را دلسرد کرده و گاها با شکست روبرو کرده است...
به یاد داشته باشیم، افرادی که دارای خلاقیت هستند نباید وقت خود را برای ایجاد کارخانه صرف کنند، بلکه بایستی از توان اجرایی کارخانه ها برای عملیاتی کردن ظرفیت های خلاق خود بهره ببرند و در این میان برای بهره برداری از مجموعه شبکه تولید باید همواره از استراتژی توسعه و برون سپاری استفاده نمایند.
از اینرو تولید بدون کارخانه ،طرح گره گشایی است که می تواند حلال مشکلات عدیده صنعت افول کرده ایران باشد و چرخ متوقف شده کارخانجات بسیار زیادی را که امروزه به غبار فراموشی سپرده شده اند، را بار دیگر به گردش درآورد و جان تازه ای در کالبد اقتصاد ایران بدمد. کارخانه‌های بسیاری موجودند که به اندازه ی توان شان مشتری ندارند و دستگاه های پیشرفته در شهرک های صنعتی در حال خاک خوردن هستند. بنابراین قدرمسلم برای هر محصولی تولید کننده های بیکاری وجود دارد که خط تولید و سوله را خریده اند و مجوز ها را گرفته اند و امروز بیکارند. این کارخانه ها بهترین گزینه برای انتخاب هستند.
واحدهای تولیدی با تجهیزات و امکانات زیر بنایی موجود که دارای ظرفیت های خالی هستند، توانایی بسیار زیادی در کاهش هزینه های تمام‌شده تولید را دارند. افزایش استفاده از ظرفیت های بلا استفاده بسیاری از کارخانجات و واحدهای تولیدی کشور ، نه تنها موجب افزایش بهره وری از امکانات موجود می شود بلکه با رشد تولید ناخالص ملی، رفاه اجتماعی نیز توسعه خواهد یافت و موجب حفظ و افزایش سطح اشتغال نیزخواهد شد.
بنابراین برای یک واحد طراحی و مهندسی که قصد به تولید انبوه رساندن طرح های خود را دارد، استفاده از ظرفیت خالی اینگونه واحدها صرفه اقتصادی بیشتری دارد، تا اینکه از ابتدا مشغول پایه ریزی مقدمات فیزیکی شود. اگر شما هم برای ورود به این حیطه از تولید مایلید، دیگر لازم نیست هیچ مجوزی بگیرید ، نیاز نیست کارخانه بگیرید و حالا بدون سرمایه هم می‌توانید صاحب برند شوید. برندهایی مطرحی همچون اویلا، فامیلا، اوه، گلرنگ و ... در ایران وجود دارند که کارخانه نیستند، فقط لیبل اند که به کارخانه ها می گویند تا محصولات مختلف برایشان تولید کنند.
تولید بدون کارخانه، سرمایه تجارت را به حوزه تولید اختصاص می‌دهد. مواد اولیه و کارمزد تولید به کارخانه پرداخت خواهد شد و در نهایت محصول با یک برند برتر به بازار عرضه می گردد. کاهش و کنترل هزینه ها، بهبود تمرکز شرکت بر صلاحیت های اصلی، دسترسی به قابلیت های استثنایی و
از همه مهم‌تر، صرفه‌جویی در هزینه ها و به حداقل رساندن آن ها از جمله مهم‌ترین فرایند برون‌سپاری است. تولید بدون کارخانه هم برای کاهش واردات و هم برای رشد صادرات بهترین درمان است و در صورتی که مشکلات تحقق این مسیر محقق گردد، ثروتی به مراتب بیش از نفت و تمام‌نشدنی به دست خواهد آمد. برای دریافت مجوز در خصوص تولید بدون کارخانه، ابتدا باید بازار هدف محصول مشخصی باشد و نیاز بازار از طریق بررسی رفتار مصرف‌کننده شناسایی می شود و می تواند در نفوذ بین مصرف کنندگان گام موثری به حساب آید. درهر صورت رابطه ی بین کارخانه و برندها یک رابطه ی دو طرفه و سودآور برای طرفین است که از یکسو کارخانجات را در رسیدن به اهداف تولیدی شان یاری می سازد و از سوی دیگر در بسیاری از هزینه های سربار برندهای مطرح صرفه جویی کرده و در گسترش هر چه بیشتر محصولاتشان توانمند می سازد.