 مصطفی یحیایی
mostafa yahyaeiii@gmail.com

یک از مدل های اقتصادی مطرح در جهان، که بسیاری از کشورهای توسعه یافته و تراز اول از نظر اقتصادی آن را تجربه کرده اند و می توان از فواید بی‌شمار آن در اقتصاد بهره مند گشت، تولید بدون کارخانه است. در واقع تولید بدون کارخانه، مفهومی با ارزش و بنیادی از یک استراتژی کسب و کار است که بر پایه ی برون سپاری فرایندهای تولید بنا شده است. تولید بدون کارخانه سیستمی را ایجاد می‌کند که برای تولید یک محصول احتیاجی به سرمایه‌گذاری جدید در زمین، تاسیسات و ماشین‌آلات نمی‌باشد و از زیرساخت‌های موجود با تبدیل ظرفیت‌های بالقوه به بالفعل استفاده می‌گردد. چرا که ساخت یک کارخانه، برپا نگه داشتن آن و گرداندن چرخه تولید بسیار سخت و پرهزینه است و افزایش قابلیت‌های بهره گیری از امکانات تولیدی می تواند بستری مناسب در تولید کمی و کیفی محصولات فراهم سازد. بله دقیقا اصل مطلب اینجاست. در این سبک از کسب و کار، صاحبان سرمایه به دنبال تولید نیستند و نمی‌خواهند برای
اینکه تولید کنند، کارخانه و خط تولید داشته باشند، چراکه همه این موارد مستلزم هزینه‌های اضافی است که با مشکلات موجود در تولید، شاید هرگز به جیب‌شان برنگردد. این یک سمت و سوی ماجراست و در سمت دیگر، کسب و کارهای بدون کارخانه نخبگان جوان و فارغ التحصیلان دانشگاهی قرار گرفته‌اند که توانایی مالی برای ایجاد یک واحد تولیدی را نداشته و اگرهم وارد عرصه تولید شده‌اند  بعضا به دلیل نداشتن سرمایه کافی و وافی و مهم تر از آن تجربه لازم مواجهه با مشکلات تولید و صرف زمان زیاد در بروکراسی های سازمان مربوطه، اغلب آن ها را دلسرد کرده وگاها با شکست روبرو 
کرده است.
به یاد داشته باشیم افرادی که دارای خلاقیت هستند ،نباید وقت خود را برای ایجاد کارخانه صرف کنند، بلکه بایستی از توان اجرایی کارخانه‌ها برای عملیاتی کردن ظرفیت‌های خلاق خود بهره ببرند و در این میان برای بهره‌برداری از مجموعه شبکه تولید باید همواره از استراتژی توسعه و برون سپاری استفاده نمایند.
از اینرو تولید بدون کارخانه، طرح گره‌گشایی است که می تواند حلال مشکلات عدیده صنعت افول کرده ایران باشد و چرخ متوقف شده کارخانجات بسیار زیادی را که امروزه به غبار فراموشی سپرده شده‌اند، را بار دیگر به گردش درآورد و جان تازه‌ای در کالبد اقتصاد ایران بدمد. کارخانه های بسیاری موجودند که به اندازه توان شان مشتری ندارند ویا دستگاه‌های پیشرفته در شهرک های صنعتی درحال خاک خوردن هستند. بنابراین قدرمسلم برای هر محصولی تولیدکننده‌های بیکاری وجود دارد که خط تولید و سوله را خریده اند و مجوزها را گرفته اند و امروز بیکارند. این کارخانه ها بهترین گزینه برای انتخاب هستند.
واحدهای تولیدی با تجهیزات و امکانات زیر بنایی موجود که دارای ظرفیت های خالی هستند، توانایی بسیارزیادی در کاهش هزینه‌های تمام شده ی تولید را دارند. افزایش استفاده از ظرفیت‌های بلا استفاده بسیاری از کارخانجات و واحدهای تولیدی کشور، نه تنها موجب افزایش بهره وری از امکانات موجود می شود بلکه تولید ناخالص ملی را بهبود می بخشد، با رشد تولید ناخالص ملی، رفاه اجتماعی نیز توسعه خواهد یافت و موجب حفظ و افزایش سطح اشتغال خواهد شد.
بنابراین برای یک واحد طراحی و مهندسی که قصد تولید به انبوه رساندن طرح های خود را دارد، استفاده از ظرفیت خالی اینگونه واحدها صرفه اقتصادی بیشتری دارد، تا اینکه از ابتدا مشغول پایه ریزی مقدمات فیزیکی شود. اگر شما هم برای ورود به این حیطه از تولید مایلید، دیگر لازم نیست هیچ مجوزی بگیرید، نیاز نیست کارخانه بگیرید و حالا بدون سرمایه هم می توانید صاحب برند شوید.
برندهایی مطرحی در ایران وجود دارند که کارخانه نیستند، فقط لیبل اند که به کارخانه ها می گویند تا محصولات مختلف برایشان تولید کنند. تولید بدون کارخانه، سرمایه تجارت را به حوزه تولید اختصاص می دهد. مواد اولیه و کارمزد تولید به کارخانه پرداخت خواهد شد و در نهایت محصول با یک برند برتر به بازار عرضه می گردد. کاهش و کنترل هزینه ها، بهبود تمرکز شرکت بر صلاحیت های اصلی، دسترسی به قابلیت های استثنایی و از همه مهم‌تر، صرفه‌جویی در هزینه ها و به حداقل رساندن آن‌ها از جمله مهم ترین فرایند برون سپاری است. تولید بدون کارخانه هم برای کاهش واردات و هم برای رشد صادرات بهترین درمان است و در صورتی که مشکلات تحقق این مسیر محقق گردد، ثروتی به مراتب بیش از نفت و تمام نشدنی به دست خواهد آمد.
برای دریافت مجوز در خصوص تولید بدون کارخانه، ابتدا باید بازار هدف محصول مشخصی باشد و نیاز بازار از طریق بررسی رفتار مصرف‌کننده شناسایی می شود و می‌تواند در نفوذ بین مصرف کنندگان گام موثری به حساب آید. درهر صورت، رابطه ی بین کارخانه و برندها یک رابطه ی دو طرفه و سودآور برای طرفین است که از یکسو کارخانجات را در رسیدن به اهداف تولیدی شان یاری می سازد و از سمت دیگر در بسیاری از هزینه های سربار برندهای مطرح صرفه جویی کرده و در گسترش هرچه بیشتر محصولاتشان توانمند می سازد.