به دلیل عدم آگاهی کافی نسبت به محاسبات مالی، بسیاری از مردم در زمینه دریافت وام اشتباهات فراوانی دارند. البته در عمل، عموم مردم چاره‌ای جز دریافت وام و پذیرش شرایط آن ندارند. با این وجود، بررسی دقیق شرایط دریافت و پرداخت وام می‌تواند اقدام مؤثری در اثبات ضرورت بانکداری اسلامی باشد. به گزارش تفاهم‌آنلاین، گاهی بررسی سابقه ایجاد و شکل‌گیری یک مفهوم در جامعه برای درک نقش آن در جامعه ضرورت دارد. بررسی سوابق پرداخت وام حقایقی در مورد باورها و رفتارهای جامعه نسبت به آن روشن می‌سازد.ساده‌ترین تعریف وام در میان عموم مردم دریافت مبلغی به عنوان قرض و باز پس دادن آن در اقساط ماهیانه است. با این شرط رایج، ولی غیراسلامی که هنگام پرداخت، مبلغی به عنوان بهره نیز به مبلغ اصلی افزوده می‌شود.عدم آگاهی مردم نسبت به محاسبات دقیق مالی، شرایط سخت اقتصادی و حضور دلالان و سوداگران منفعت‌طلب در این بازار موجب شده ،دریافت وام در بسیاری از موارد مصداق افتادن از چاله به چاه باشد.
معادل جایزه: تفسیر ساده‌ای که از تعریف فوق برداشت می‌شود، این است که وام مانند کالایی است که میزان بهره در واقع قیمت آن است. ولی از لحاظ تئوری با توجه به مدت‌دار بودن پرداخت اقساط، قیمت آن از کسر میزان تورم از بهره حاصل می‌شود.در گذشته‌های دور میزان بهره از تورم سالانه کمتر بود، بنابراین قیمت آن زیر صفر بود. نتیجه این بود که مردم آن را معادل یک جایزه می‌دانستند. دلیل آن هم ساده بود اگر مبلغی با ۲۰% بهره می‌گرفتند و با آن مبلغ مثلاً زمینی می‌خریدند در پایان سال پس از پرداخت اقساط و فروش زمین، مبلغی اضافه هم برایشان باقی می‌ماند.نتیجه این امر، هجوم مردم برای دریافت وام و فعال شدن دلالان در این بازار بود. این شرایط در کنار افزایش تورم در کشور موجب شده تا امروزه قیمت این کالا (تفاوت بهره و تورم) نه تنها منفی نیست بلکه مبلغ کاملاً قابل
توجهی است.
جایگزین پول نقد: اشتباه رایج دیگر در این زمینه دریافت وام برای خرج کردن و به عنوان پول نقد است. بسیاری از مردم برای خرید لوازم مصرفی مانند یخچال، تلویزیون و …. به دنبال دریافت وام هستند. در این شرایط در حقیقت مبلغ بهره بانکی به مبلغ کالای مورد نظر افزوده می‌شود.بنابراین شما کالای موردنظر خود را کاملاً گران می‌خرید و متضرر می‌شوید. در حالی که اگر مبلغ دریافتی را برای سرمایه‌گذاری در کسب و کاری سودآور خرج کنید، در واقع بهره از سود خالص شما کسر می‌شود ولی در نهایت شما سود می‌کنید.
تسویه با وام دوم: برخی از افراد زمانی که نمی‌توانند اقساط خود را پرداخت کنند به سراغ وام دیگری می‌روند. فرض کنید. مبلغی با بهره ۲۰% دریافت کردید حالا برای پرداخت اقساط آن، مبلغ دیگری باز با بهره ۲۰% دریافت کنید. از لحاظ منطقی شما در واقع تنها بهره وام خود را دو برابر کرده‌اید وگرنه این کار توجیه اقتصادی ندارد.
قرض‌الحسنه؛ تنها راه نجات: بدیهی است، شرایط سخت اقتصادی بسیاری از مردم را ناچار به دریافت وام می‌نماید. در چنین شرایطی وقتی انتخاب دیگری وجود ندارد ،صحبت از اشتباهات بی‌فایده است. اما مسئله اینجاست که ما در آموزه‌های دینی خود راه‌حل نجات‌بخشی به نام قرض‌الحسنه داریم.وامی که تنها با هدف جلب رضایت خداوند و حل مشکلات مردم پرداخت می‌شود و سود و بهره آن تحت عنوان برکت در مال از سوی خداوند ضمانت شده است. باید گفت، تلاش برای ترویج سنت قرض‌الحسنه، بهترین راه برای نجات از دام ربا در اقتصاد کشور است.