* مصطفی یحیایی

این روزها کمتر کسی است که با کسب و کارهای اینترنتی از جمله بازاریابی شبکه‌ ای آشنایی نداشته باشد. سال ۱۳۹۰ بود که شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ ای توانستند با مجوز رسمی از وزارت صنعت و معدن کار خود را آغاز نمایند. با گذشت قریب به ده سال، اغلب کسانی که جذب بازاریابی شبکه ای شده اند، جوانانی هستند که با رویای ثروتمند شدن و بدست آوردن درآمدهای هنگفت قدم در این عرصه نهاده اند. در حالیکه واقعیت ماجرا بسیار متفاوت است و بازاریابی شبکه ای ابعاد قابل بررسی بسیاری دارد. بازاریابی شبکه ای حرفه ای نوپاست و افراد باید با شیوه اصولی کار کردن در آن آشنا شوند تا بتوانند کارشان را استارت زده و با شکست مواجه نشوند. این روش از مزایای بسیاری برخوردار است اما متاسفانه از آنجایی که در طول این سال ها  افراد تحت تاثیر شعارهای واهی و آموزش های غیراصولی برای کسب درآمد هر چه بیشتر پا به این عرصه نهاده اند و به شکل غیر اصولی به نتایج دلخواه شان نرسیده اند، بسیاری از زوایای این شاخه از بازاریابی را با ابهام مواجه نموده است.

یکی از مزیت های مهم بازاریابی شبکه ای این است که محصولات به شکل مستقیم بوسیله 
شرکت های بازاریابی شبکه ای و افراد فعال در آنها از تولید کننده به دست مصرف کننده نهایی می رسد و از آن جایی که دست بسیاری از واسطه ها در این میان قطع می شود، می تواند به شدت بر میزان سوددهی شما موثر باشد و از این رو هزینه تمام شده محصول برای مصرف کننده نهایی پایین تر باشد. 
 از سوی دیگر، یکی از ارکان مهم بازاریابی شبکه ای استفاده از محصولات تولید داخل است و این امر به عنوان یک حسن 
می تواند تقویت کننده تولید داخل باشد و تاثیر بسزایی در حوزه ی گردش سرمایه ی داخلی و 
بالا بردن آمار اشتغال در جامعه داشته باشد.
اگر شما هم ،جزء آن دسته از افرادی هستید که سرمایه ای زیادی برای شروع کار ندارید، بازاریابی شبکه ای شاخه ای مناسب برای فعالیت های شماست. مهم تر از همه ی موارد مذکور در هنگام فعالیت در این حوزه زمان تان آزاد است و شما می توانید از شرایط کارمند نبودن لذت ببرید. حتی زمانی که کار هم نمی کنید، بازهم درآمد زایی دارید. در مشاغل سنتی و معمول، تنها وقتی درآمد کسب می‌کنید که در محیط کارتان حضور داشته باشید مثلا مغازه شما باید باز باشد، تا مشتریان تان از شما خرید کنند و کسب درآمدتان تنها از طریق تولید و ارتباط با مشتری حاصل می‌شود. اما در بازاریابی شبکه ای این روند بدون حضور شما نیز ادامه می‌یابد. کافی است که از قدرت تیم سازی قوی برخوردار باشید. باز هم تاکید می کنیم که این سبک از بازاریابی مزایای فراوانی دارد، به شرط آنکه بدون فرار از واقعیت ها و رویا پردازی ها با آگاهی و علم به آن در این عرصه قدم بردارید. دقیقا به همین دلیل است که با یک سرچ ساده در اینترنت بیشتر از آنکه از مزایای بازاریابی شبکه ای یاد شده باشد، معایب آن بولد شده است. برای اینکه آگاهانه تر در این عرصه قدم بردارید بهتر است از مزایای بازاریابی شبکه ای هم اطلاعاتی را کسب نمایید. ما هم منکراین موضوع نیستیم که فضای بازاریابی شبکه ای و تئوری آن بدون ایراد و نقص نیست.
در بازاریابی شبکه ای شما همواره در قامت یک مشتری هستید. چرا که سفارش دادن کالا، تهیه آن، فروش و کسب سود از صفر تا صد با خود فرد است. درواقع مسئول همه چیز شما هستید و انتظاری از شرکت نباید داشت. مطلب مهم دیگر آنکه، بعضا محصولات بی کیفیت گران قیمتی در این بازار عرضه می گردند که البته نمونه های مشابه خوبی هم دارند. این موضوع یکی از نقدهای مهم بازاریابی شبکه ای است. در واقع از آنجایی که این محصولات که اغلب هم در دسته ی مصرفی چون لوازم آرایشی و بهداشتی قرار می گیرند در بازار بیرون با قیمت مناسب تر و با کیفیت بالاتر موجودند و همین امر سبب می شود که کار بازاریابان شبکه ای را دشوار نماید. چرا که اقناع مشتری برای خرید از شما بسیار سخت خواهد شد.
منتقدین بازاریابی شبکه ای بر این عقیده اند که در بازاریابی شبکه ای، هیچ کالا یا ارزش افزوده‌ ای تولید نمی‌شود. فقط یک کالا دست به دست می‌شود و با عرض پوزش شما تنها نقش یک دلال را خواهید داشت و سودهای هنگفت تنها نصیب سرشاخه ها و مالکان اصلی خواهد شد و در نهایت این سر شماست که بی کلاه خواهد ماند. دقیقا معنایی متناقض که به قول پرزنترهای بازاریابی شبکه ای که به شما قول میلیونر شدن یک شبه را می دهند. به همین علت عموم افرادی که جلب این فعالیت می شوند، به امید رسیدن به درآمد های خوب در کوتاه مدت، به کار در این شرکت ها اقدام می کنند. اما زمانی که افراد به عنوان بازاریاب با گذشت زمان و تلاش های گسترده به نتیجه دلخواه خود نمی رسد، دچار سرخوردگی و ناامیدی می شود.
در هر صورت توجه داشته باشید نه در این شاخه، بلکه در هر شاحه ای از کسب و کار و بازاریابی آگاهانه قدم بر دارید و با کسب اطلاعات کافی در این حوزه ریسک پذیری حوزه ی کاری خود را به حداقل برسانید. البته از همه مهم تر اینکه ، تحقیقات میدانی را در هر حوزه ای جدی بگیرید و از تجارب با ارزش اطرافیانتان بی بهره نمانید.