* علیرضا رحیمی _ پژوهشگر کشاورزی
 به منظور حمایت از کشاورزی و کاهش هزینه‌های بانکی، دولت‌ها سازوکارهای مختلفی را برای دسترسی ارزان‌تر کشاورزان به منابع مالی پیش گرفتند که بیشتر مواقع ناموفق بوده است. دسترسی به نهاده‌های با کیفیت، ابتدایی‌ترین و اصلی‌ترین نیاز کشاورزان برای تولید محصولات با کیفیت است. در صورتی که نهاده‌های با کیفیت تولید به موقع به دست تولیدکننده نرسد نمی‌توان انتظار رونق تولید در بخش کشاورزی را داشت.در وضعیت کنونی، کشاورز برای دسترسی به نهاده‌های تولید نیازمند منابع مالی است تا بتواند کود، سم و بذر و سایر نیازهایی تولید را از بازار تهیه کند؛ اما به دلیل محدودیت‌های مالی، کشاورز در بهترین شرایط مجبور به دریافت وام از شبکه بانکی است که به تحمیل هزینه‌های ناشی از بهره بانکی به بخش تولید منجر خواهد شد و در نهایت سبب غیراقتصادی شدن تولید کشاورزی می‌شود. نگفته پیداست که چنین شرایطی، بازار نزول‌خوری و سلف‌خری را داغ کرده و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی دهشتناکی را به دنبال دارد.به منظور حمایت از کشاورزی و کاهش هزینه‌های بانکی، دولت‌ها سازوکارهای مختلفی را برای دسترسی ارزان‌تر کشاورزان به منابع مالی پیش گرفتند که بیشتر مواقع ناموفق بوده است.
وام کم بهره، تجربه شکست‌خورده!
یکی از سازوکارهای رایج برای توسعه دسترسی کشاورزان به منابع مالی، تخصیص وام‌های با بهره پایین است؛ این سیاست با هدف کم کردن هزینه تأمین مالی کشاورزان برای تهیه نهاده‌ها اجرا می‌شود که در عمل محکوم به شکست بوده زیرا تجربه پیاده‌سازی این سیاست در دولت‌های گوناگون نشان داده است که نامتوازن بودن نرخ بهره تسهیلات کشاورزی با سایر بخش‌ها، سبب انحراف منابع بانکی به سایر بخش‌های اقتصادی خواهد شد و در عمل چیزی نصیب کشاورزان نخواهد شد. همچنین مشکل دیگری که در این سیاست پدیدار می‌شود ناتوانی کشاورزان در پرداخت اقساط و ارائه وثیقه 
بانکی است.
اعطای نهاده‌های یارانه‌ای، سیاست شکست خورده دیگر
از دیگر تجربه‌های کشورمان در حمایت از بخش کشاورزی، توزیع یارانه‌ای نهاده‌های تولید است. در این سیاست به منظور رونق تولید، نهاده‌ها با قیمت پایین‌تر و به صورت یارانه‌ای در اختیار تولیدکننده قرار می‌گیرد تا هزینه تولیدات کشاورزی کاهش یابد؛ اما تجربه نشان داده دو نرخی کردن قیمت‌ها علاوه بر زمینه‌سازی فساد دولتی، باعث فروش این نهاده‌ها در بازار آزاد خواهد شد و در عمل حمایت واقعی از تولید کشاورزی صورت نمی‌گیرد. در واقع کشاورز ترجیح می‌دهد به جای اینکه از نهاده‌های یارانه‌ای برای تولید استفاده کند و پس از زحمات فراوان سود ببرد، در همان ابتدا با فروش نهاده‌های دولتی به قیمت آزاد با پذیرش کمترین ریسک، کسب درآمد کند. باید گفت که در این سیاست، انگیزه و سود کشاورز در تولید نیست ، بلکه در فروش نهاده‌های دولتی است!
ادامه در صفحه 4