* محسن اکبرزاده- کارشناس اجتماعی
میزان رواج شایعات در یک جامعه رابطه‌ی مستقیمی با درجه ی اهمیت آن در اجتماع دارد و به تبع آن اگر ابهام یا اهمیت شایعه صفر باشد، بلا شک شایعه ای در جامعه وجود نخواهد داشت. بنابراین زمانی که مردم نسبت به اطلاع یابی و شنیدن اخبار مشتاقند، ولی نتوانند آن را از منابع موثق دریافت کنند، شایعه بیشتر خواهد شد. متاسفانه هر چه مراجع رسمی خبری در کشور در رساندن یک خبر درست ، ضعیف تر عمل نمایند و یا بسیاری از موارد را در هاله ای از ابهام اطلاع رسانی نمایند، بازار شایعات داغ تر خواهد شد.
حتما شما هم اخبار و اطلاعات مختلفی در حوزه های گوناگون در کوچه و خیابان و فضاهای مجازی به گوشتان رسیده است. خبرها و شایعاتی در حوزه های اجتماعی، سیاسی و حتی فرهنگی که با سرعت نور انتشار می یابد و در این میان رشد
شبکه های اجتماعی سبب گشته تا بسیاری از مخاطبان بدون در نظر گرفتن صحت و سقم انبوه اطلاعات که به سوی آن ها به شکل هدفدار سرازیر شده، قدرت طبقه بندی و یا اندیشیدن در باره اصالت و نتیجه ی حاصله را از مخاطبان سلب نماید و با شکل و شمایلی به روزتر در زندگی آدم ها جا خوش نماید. معضلی که متاسفانه در جامعه ی امروز ایران، امری فراگیر است که می تواند آثار مخرب اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در کشور با خود به همراه داشته باشد.
در واقع عدم اطلاع رسانی مطالب مختلف توسط رسانه های رسمی، یکی از مهم ترین علل قوی شدن شایعات در کشور است. زیرا
اطلاع رسانی غلط و غیرواقعی باعث انتشار شایعات گوناگون می شود. شایعاتی که بویژه در بستر فضای مجازی بسیار گسترده تر رشد کرده و در اندک زمانی، دامنه ی وسیعی از افکار عمومی را تنها با یک وب گردی ساده در بر می گیرد.
جامعه نسبت به رواج شایعات بسیار آسیب پذیر است تا جایی که شایعات و جوسازی ها در کشور می تواند سلامت و تعادل روانی جامعه را مورد هدف قرار دهد. شایعات با توجه به ماهیت و قدرت تاثیرگذاری آن می تواند میزان بهره وری و تولید را کاهش داده و چرخه ی اقتصاد را فلج نموده و اعتبار اجتماعی افراد، موسسات و کشورها را خدشه دار نمایند. کارشناسان این حوزه بر این عقیده‌اند که بستر شایعه سازی در یک جامعه، می تواند یکی از شیوه های جنگ روانی دشمن محسوب گردد که ساختن و نشر آن به منظور خدشه وارد کردن به ارزش ها و شخصیت های معتبر و مورد وثوق و علاقه ی جامعه باشد.
یکی از بهترین راه های مقابله با شایعه، توسعه ی روابط و فراهم آوردن این امکان است که مردم از مسائل جدی جاری در جامعه آگاه باشند. چرا که شفاف سازی خبری دقیقا در مقابله شایعه قرار دارد و می تواند همچون سدی باعث توقف فرآیند شایعه پراکنی شود. از اینرو پاسخگویی دولتمردان به مردم و ارزش نهادن به تفکرات و تصورات آن ها بسی موثرتر از تکذیب یک شایعه پس از انتشار آن است.
البته در کنار همه ی این ها ، بالا بردن سطح آگاهی اجتماعی و بصیرت افراد و یاد گرفتن مهارت مقابله با هر شایعه و پیام دروغ از الزامات مقابله با شایعات در هر جامعه ای است. به هر حال در دنیای امروز با وجود هجوم شکل های مختلف رسانه و انبوه خبرها و اطلاعات، این خود ما هستیم که در رویارویی با شایعات مختلف با آگاهی و اتخاذ روش های هوشمندانه می توانیم، نقطه ی پایان شایعه باشیم و یا همچون پلی ، زمینه ساز گسترش آن از فردی به فرد دیگر باشیم.