تفاهم-گروه گزارش: معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: تداوم و اجرای برنامه «مدیریت توأمان آب و برق»، میتواند حجمی نزدیک به ۷ میلیارد مترمکعب آب را کنترل و از برداشت غیرمجاز چاهها جلوگیری کند. محمد جوانبخت معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در کارگاه آموزشی «حکمرانی آب زیرزمینی» عنوان کرد: آب کالایی با ارزش و غیرقابل جایگزین در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها و یکی از مؤلفههای مهم در حفظ تعادل و پایداری اکوسیستم و محیط زیست به شمار میآید؛ همچنین آب، یکی از پارامترهای اثرگذار در آمایش سرزمین و توسعه کشورهاست. جوانبخت با بیان اینکه آب زیرزمینی به عنوان یک منبع استراتژیک، از اهمیت بالایی برخوردار است، افزود: آب زیرزمینی به عنوان بزرگترین منبع آب شیرین در زمین طی نیم قرن اخیر به شکل بیرویهای برای مصارف کشاورزی، شرب و صنعت مورد بهرهبرداری قرار گرفته و متأسفانه اثرات نامطلوب محیط زیستی همچون فرونشستها را در پی داشته است. وی با بیان اینکه در بسیاری از آبخوانهای جهان نرخ برداشت آب زیرزمینی بسیار بالاتر از تغذیه آن است، گفت: این مسئله سبب شده منابع آب زیرزمینی به تدریج تحت تنشهای کمی و کیفی قابل توجهی قرار بگیرد. مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران ادامه داد: برداشت از آب زیرزمینی تنها در هند، ایالات متحده، چین، پاکستان و ایران حدود ۶۵ درصد از کل برداشت آب زیرزمینی جهان را تشکیل میدهد و این پنج کشور حدود ۷۰ درصد از آب کشاورزی را در اختیار دارند که برای آبیاری بخش عمدهای از این اراضی از منابع آب زیرزمینی استفاده میشود.
وی اضافه کرد: رشد جمعیت، افزایش شهرنشینی و تغییر در سبک و الگوی زندگی سبب افزایش مصرف آب شده که بخش قابل توجهی از آن، از آب زیرزمینی تأمین میشود و این امر منجر به ناپایداری منابع آب زیرزمینی شده است. جوانبخت بیان کرد: یافتهها و تجارب نظری و علمی کشورها حاکی از آنکه تنظیمگری و سیاست گذاری در برداشت آب زیرزمینی و جلوگیری از افت آن صرفاً از طریق تدوین مقررات و کنترل از سوی دولتها بسیار دشوار است. بخش مهمی از این مشکل ریشه در ماهیت آب زیرزمینی دارد که جز منابع عمومی مشترک محسوب میشود و بهرهبرداری پایدار از آن نیازمند تحقق یک کوشش جمعی است. وی خاطرنشان کرد: کشور ما نیز با داشتن نزدیک به یک میلیون چاه، حدود سه دهه افت مستمر منابع زیرزمینی را تجربه کرده است که بخشی از این افت، ناشی از تجارت آب مجازی از طریق صادرات محصولات کشاورزی و فراوردههای غذایی میتواند باشد. هرچند در سالهای اخیر با وضع برخی قوانین و تمهیدات اخذ عوارض صادراتی تلاش شده از این نوع صادرات جلوگیری شود. معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با اشاره به کلیاتی از سیمای منابع و مصارف آب کشور بیان داشت: متوسط بارندگی سالانه کشور حدود یک سوم متوسط بارندگی جهانی است. کل حجم آب تجدیدپذیر کشور نیز بر اساس آخرین برآوردها حدود ۱۰۳ میلیارد مترمکعب تخمین زده میشود که در شرایط حاضر بیش از ۹۰ درصد آن، دو برابر شاخصهای جهانی مصرف میشود.