* محسن خیرخواه – کارشناش فناوری
فضای مجازی دنیای ارتباطات بشر را به معنای حقیقی دگرگون کرده است. شکل‌گیری و دوام روابط در این فضا متفاوت از فضای حقیقی است. ولی امروزه اغلب مردم بخش زیادی از وقت خود را در این فضا سپری می‌کنند. نکته مهم این است که اغلب امکانات موجود در این فضا کارکردی دوگانه داشته و می‌تواند به عنوان فرصتی ارزشمند یا تهدیدی مخرب مورد ارزیابی قرار گیرد.
در سال های اخیر ورود فضای مجازی به زندگی عموم مردم مرزهای تازه‌ای در دنیای ارتباطات ایجاد کرد که زمینه‌ساز فرصت‌ها و تهدیدهایی برای بشر شده است. شکل‌گیری و دوام روابط در دنیای مجازی با دنیای حقیقی تفاوت زیادی دارد.
بسیاری از دوستی‌ها، دشمنی‌ها، حمایت‌ها، رفتارها و سخنانی که در فضای مجازی مطرح می‌شوند هرگز در فضای حقیقی مطرح نمی‌شوند. حال در شرایطی که تقریباً تمام اقشار جامعه بخشی از اوقات روزانه خود را در این فضا می‌گذرانند و ناخودآگاه تحت‌تأثیر آن قرار دارند بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی که بعضاً هم‌زمان رخ می دهد،  کاملاً ضروری است.
تسهیل ارتباطات در فضای مجازی
اولین و مهم ترین فرصتی که فضای مجازی در اختیار بشر قرار داده است تسهیل ارتباطات است. ایجاد ارتباط مستقیم با اقصی نقاط دنیا که زمانی آرزوی بشر بود هم‌اکنون در اختیار تک تک افراد جامعه قرار دارد.این ارتباط که هم‌اکنون با ارتباط آنلاین تصویری به اوج خود رسیده است در واقع فرشته نجات بشر در دوران قرنطینه بود. سهولت استفاده از امکانات فضای مجازی سبب شد تا حتی افراد مسن نیز به سادگی بتوانند از داخل خانه با فرزندان و اقوام خود ارتباط برقرار کنند.
گرچه روی دیگری این سکه کاهش ارتباطات واقعی و ایجاد ارتباطات غیراخلاقی است ولی در حقیقت این خود ما هستیم که نباید اجازه دهیم سوءاستفاده افراد سودجو از این فضا، این فرصت بی‌نظیر را به تهدید تبدیل کند.
صرفه‌جویی
فضای مجازی و سهولت ارتباط در آن موجب شد عموم مردم به خدمات اینترنتی و از راه دور اعتماد بیشتری داشته باشند. شیوع ویروس کرونا و شرایط قرنطینه نیز آخرین افرادی را که هنوز به خدمات اینترنتی اعتماد نداشتند وادار به پذیرش کرد.محاسبه زمان و هزینه‌ای که با استفاده از خدمات شبکه‌های مجازی صرفه‌جویی می‌شود ارزش آنها را نمایان می‌سازد. اما در این عرصه نیز اگر زمان نامحدودی که اغلب افراد به گشت و گذار بیهوده در این فضا اختصاص می‌دهند را محاسبه کنیم به جنبه تهدیدآمیز این فضا می‌رسیم.
افزایش آگاهی عمومی
فضای مجازی دسترسی عموم مردم به اطلاعات را گسترش داد. انواع کانال‌های اطلاع‌رسانی جدیدترین اطلاعات در حوزه‌های تخصصی و عمومی مختلف را به اشتراک می‌گذارند.البته این حوزه یکی از مواردی است که فرصت و تهدید هر دو را در کنار هم دارد.
ادامه در صفحه 8