* امین رشیدی

زنگ خطر گودبرداری های غیراصولی در شهر تهران مدت هاست که به صدا درآمده است.
شهر تهران به عنوان پایتخت و پرجمعیت‌‌ترین شهر ایران، همواره با چالش ‌های زیرساختی و شهرسازی روبرو بوده است. گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری در تهران، موجب افزایش تقاضا برای ساخت‌ و ساز و ایجاد زیرساخت‌ های جدید شده است. در این میان، متأسفانه برخی سودجویان و پیمانکاران غیرمجاز به دنبال سودآوری بیشتر، اقدام به انجام گودبرداری‌های غیراصولی و غیرمجاز می‌کنند. این اقدامات نه تنها خطرات جانی برای شهروندان به همراه دارد، بلکه آسیب ‌های جدی و جبران ‌ناپذیری به 
محیط زیست و زیرساخت‌های شهری وارد می‌ کند. یکی از مهم‌ ترین این چالش‌ ها، گود برداری‌های غیراصولی و خطرناک در سطح شهر می ‌باشد. یکی از مهم‌ ترین پیامدهای گودبرداری‌های غیراصولی، تهدید جان شهروندان است. این اقدامات غالبا بدون رعایت اصول ایمنی و استحکام لازم انجام می‌شوند و موجب ایجاد خطرات جدی برای افراد ساکن در اطراف گودها و همچنین کارگران شاغل در این پروژه‌ها می‌گردد. متاسفانه هر از چندگاهی اخباری از فرو‌ریختن ناگهانی دیواره‌های گود، ریزش ساختمان ‌های مجاور و حتی گسترش آسیب‌های ناشی از این حوادث به ساختمان‌های دور‌تر از گود، به گوشمان می رسد که همگی از جمله خطرات جانی این اقدامات هستند که جان شهروندان تهرانی را تهدید می کند. 
بر اساس آمارهای ارائه‌ شده توسط سازمان آتش ‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران، در سال‌های اخیر، حوادث ناشی از گود برداری‌های غیراصولی در تهران، منجر به مرگ و میر تعداد زیادی از شهروندان و کارگران شده است. این آمار نشان می‌دهد که گود برداری‌های خطرناک و بی‌رویه، تهدید جدی برای سلامت و امنیت شهروندان محسوب می‌شوند. عواقب منفی گود برداری ‌های غیراصولی به محیط زیست نیز قابل توجه است. این اقدامات می ‌توانند موجب آلودگی هوا، خاک و منابع آبی در اطراف گودها گردند. ریزش‌های ناگهانی دیواره‌های گود، انتشار گرد و غبار و آلاینده‌های ساختمانی در هوا، آلودگی آب ‌های زیرزمینی ناشی از نشت مواد شیمیایی و دفع نامناسب پسماندها از جمله این آسیب‌های زیست ‌محیطی هستند. مازاد بر اینکه خطرات ناشی از این گود برداری‌ها، موجب تضعیف اعتماد عمومی شهروندان به مدیریت شهری و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش ساخت‌وساز می‌گردد.
یکی دیگر از پیامدهای مهم گودبرداری‌های غیراصولی در تهران، آسیب به زیرساخت‌های شهری است. این اقدامات می‌توانند موجب تخریب و آسیب‌ دیدگی شبکه‌های انتقال آب، برق، گاز، مخابرات و سایر تأسیسات زیربنایی شهری گردند. ریزش ساختمان‌های مجاور گودها و گسترش آسیب‌ها به این زیرساخت‌ها، خساراتی جبران‌ناپذیر به شبکه‌های حیاتی شهر وارد می‌کند. همچنین، گودبرداری‌های غیرمجاز و خطرناک می‌توانند موجب آسیب ‌دیدگی راه‌های شهری و ترافیک شدید در محدوده‌های اطراف گودها شوند. این امر علاوه بر ایجاد مشکلات تردد و دسترسی برای شهروندان، هزینه‌های سنگینی را برای بازسازی و ترمیم زیرساخت‌های آسیب‌دیده تحمیل می‌کند.
از سوی دیگر، آسیب‌های محیط‌زیستی و تخریب زیرساخت‌های شهری ناشی از گودبرداری‌های غیراصولی، می‌تواند منجر به کاهش کیفیت زندگی شهروندان و افزایش نارضایتی‌های اجتماعی شود. این موضوع می‌تواند در نهایت، موجب کاهش بهره‌وری اقتصادی و اجتماعی در سطح شهر گردد. 
برای مقابله با چالش گودبرداری‌های غیراصولی و خطرناک در تهران، اتخاذ راهکارهای جامع و هماهنگ در سطوح مختلف ضروری است.  تقویت نظارت و کنترل مسئولان شهری بر فرآیند صدور پروانه‌ های ساخت ‌و ساز و اجرای دقیق ضوابط و مقررات ایمنی در گود برداری‌ ها بسیار حائز اهمیت است که متاسفانه در بسیاری از موارد یا سهل انگارانه یا به دلیل فساد اداری و تخلفات اداری موجود، نادیده گرفته می شود. از اینرو اجرای دقیق قوانین و مقررات ساخت‌ و ساز و برخورد قاطع با متخلفان و پیمانکاران غیرمجاز می تواند گام موثری در بهبود این حوزه باشد. افزایش آگاهی عمومی شهروندان در خصوص خطرات گودبرداری‌های غیراصولی و اهمیت رعایت اصول ایمنی در ساخت‌ و سازها نیز می تواند کمک کننده در بهبود شرایط باشد.
ایجاد بانک اطلاعاتی جامع از نقاط حساس و خطرناک از نظر گودبرداری در سطح شهر و اولویت‌بندی مناطق بحرانی برای نظارت و کنترل بیشتر توسط مسئولان ذی ربط نیز حائز اهمیت است. بدین منظور ما نیازمند اختصاص بودجه و امکانات کافی به ارگان‌های مسئول برای نظارت و کنترل دقیق گودبرداری‌ها در سطح شهر هستیم. در نهایت با اتخاذ این راهکارها و تلاش برای کاهش چالش گودبرداری‌های غیراصولی در تهران، می‌توان تا حد زیادی از بروز حوادث خطرناک، آسیب‌های زیست‌ محیطی و خسارات اقتصادی اجتماعی آن جلوگیری کرد.