* حوریه یحیائی
صنایع دستی به عنوان یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی و فرهنگی در بسیاری از کشورهای جهان محسوب می شود. این بخش علاوه بر حفظ هویت فرهنگی، می تواند نقش اساسی در ایجاد اشتغال، درآمدزایی و توسعه کارآفرینی ایفا کند. آموزش مهارت های فنی و هنری در حوزه صنایع دستی از جمله مهم ترین عوامل تأثیرگذار در این زمینه است. با توجه به اهمیت موضوع ، باید نظام آموزش و پرورش در هر کشوری به بررسی تأثیر آموزش های مهارت محور صنایع دستی بر پرورش روحیه و مهارت های کارآفرینی در بین فراگیران بپردازد. چرا که آموزش مهارت های فنی و خلاقانه در حوزه صنایع دستی می تواند نقش بسزایی در پرورش کارآفرینان این حوزه داشته باشد.
صنایع دستی به مجموعه فعالیت های هنری و سنتی اطلاق می شود که با استفاده از مواد اولیه بومی و ابزارهای سنتی تولید می شوند. این محصولات علاوه بر ارزش هنری، دارای بار فرهنگی و ریشه در سنت های بومی هر منطقه هستند. صنایع دستی نه تنها به عنوان یک حوزه اقتصادی مطرح است، بلکه در حفظ هویت فرهنگی جوامع نیز نقش مهمی دارد. اما از این مهم تر، صنایع دستی از منظر اقتصادی، به دلیل ویژگی هایی چون اشتغال زایی بالا، سرمایه گذاری کم، انعطاف پذیری در تولید و تنوع محصول، همواره مورد توجه برنامه ریزان توسعه اقتصادی قرار داشته است. ایجاد اشتغال به ویژه در مناطق روستایی و کم برخوردار، توزیع عادلانه تر درآمد در جامعه، افزایش درآمد خانوارهای تولیدکننده و ارتقای صادرات و ایجاد درآمد ارزی در کنار توسعه کارآفرینی در این بخش از مهم ترین دلایل اهمیت صنایع دستی است و به همین دلیل صنایع دستی به عنوان یک حوزه کارآفرینی مطرح بوده و آموزش مهارت های تخصصی در این زمینه می تواند نقش مؤثری در پرورش کارآفرینان خلاق و موفق داشته باشد.
آموزش مهارت محور در حوزه صنایع دستی به آموزش فنون و مهارت های تخصصی تولید محصولات صنایع دستی اطلاق می شود. در هر گوشه و کناری از کشور ما صنایع دستی بی نظیری در حال خلق شدن می باشد که تلفیق آن ها با آموزش تکنیک های سنتی و سنتی- مدرن به همراه آموزش مدیریت تولید و بازاریابی محصولات صنایع دستی می تواند تحولی شگرف در این بازار بزرگ اقتصادی ایجاد نماید. آموزش هایی که در قالب دوره های آموزشی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت در مراکز آموزشی تخصصی صنایع دستی ارائه شوند. مطالعات نشان می دهد که آموزش های مهارت محور صنایع دستی بر پرورش ویژگی ها و مهارت های کارآفرینی در بین فراگیران تأثیر بسزایی دارد.
افزایش روحیه خلاقیت و نوآوری و بهبود مهارت های حل مسأله و تصمیم گیری در کنار ارتقای توانایی های سازماندهی و مدیریت از جمله مولفه هایی است که در کنار این آموزش ها تقویت می یابد. بسیاری از افراد فعال در این حوزه علی رغم مهارت و تسلط بر حوزه فعالیت شان در راستای ارتقای کاری شان نیازمند بهبود مهارت های ارتباطی و بازاریابی و افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس و از همه مهم تر ، ایجاد انگیزه و جسارت برای راه اندازی کسب و کارشان می باشند. از اینرو آموزش های مهارت محور صنایع دستی با تمرکز بر مؤلفه های فنی، طراحی و مدیریتی، زمینه را برای پرورش کارآفرینان توانمند در این حوزه فراهم می کند. این امر علاوه بر ایجاد اشتغال مستقیم در بخش صنایع دستی، می تواند منجر به راه اندازی کسب و کارهای نوپا و توسعه کارآفرینی در سطح جامعه شود.
با وجود مزایای متعدد آموزش مهارت محور صنایع دستی، این نوع آموزش ها با چالش هایی نیز روبرو هستند که مانع تحقق اهداف آن می شوند. کمبود منابع مالی و زیرساخت های آموزشی مناسب در کنار کمبود مربیان و آموزش دهندگان متخصص در کنار عدم ارتباط مؤثر بین نهادهای آموزشی و بخش صنایع دستی از جمله معضلات پیشرو می باشد.اما قطعا مهم ترین آن ها عدم تناسب محتوای آموزشی با نیازهای واقعی بازار است که به شدت بر بازار صنایع دستی و بحرانی که اکنون کشور در آن قرار دارد مرتبط است. برای غلبه بر این چالش ها، نیاز است تا سیاست گذاران و برنامه ریزان با تأمین زیرساخت ها و منابع مالی مورد نیاز، همچنین ایجاد پیوند بین نهادهای آموزشی و تولیدی، زمینه بهبود کیفیت و کارایی آموزش های مهارت محور صنایع دستی را فراهم کنند. باید پذیرفت که آموزش مهارت های تخصصی در این بخش نقش بسزایی در پرورش روحیه و مهارت های کارآفرینی در بین افراد شاغل و علاقه مند در این حوزه دارد.