به موجب تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون بیمه تامین اجتماعی، کارهای سخت و زیان‌آور به شغل‌هایی گفته می‌شود که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد بوده و فرد با انجام آن کار، فشار جسمی و روانی بیش از ظرفیت طبیعی را متحمل و در اثر آن به بیماری و عوارض آن مبتلا شود. به گزارش ایسنا، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر لزوم تغییر حقوق و دستمزد کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور تاکید کرد و گفت: بازنشستگی پیش از موعد تنها امتیازی است که به کارگران مشاغل سخت و زیان آور داده می‌شود. ماده یک آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور این مشاغل را که به آنها سختی کار تعلق گرفته به دو دسته تقسیم کرده است: الف ـ مشاغلی که صفت سخت و زیان آور با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می‌توان با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط کارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف کرد. ب ـ مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با به کارگیر تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی کارفرما، صفت سخت و زیان آوری کاهش یافته اما کماکان سخت و زیان آوری آنها حفظ می شود. درواقع برخلاف مشاغل گروه "الف" که با بکارگیری تمهیدات ایمنی و تلاش کارفرمایان سختی کار کاهش می‌یابد، مشاغل گروه "ب" ماهیتا سخت و زیان آور هستند و صفت سخت و زیان آوری در ذات آنها وجود دارد. به طور معمول در کارهای سخت و زیان آور یکسری مزایا برای افرادی که در این زمینه اشتغال دارند، درنظر گرفته می‌شود و مبلغ پرداختی بر اساس سختی کار تعیین می‌شود. در مواد ۵۲ و ۶۵ قانون کار برای آن دسته کارگرانی که در کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند، پرداخت فوق العاده سختی کار نیز پیش‌بینی شده است؛ به این نحو که اگر کارگاه دارای طرح طبقه‌بندی مشاغل باشد، پرداخت فوق العاده سختی کار با توجه به ماهیت شغل یا محیط کار صورت می‌گیرد. موضوع پرداخت حقوق کارکنان مشاغل سخت و زیان‌آور با توجه به فشارهای روحی و جسمی وارده در اثر اشتغال به این قبیل کارها همواره مورد توجه قرار داشته و بر همین اساس کارشناسان تدوین آیین‌نامه‌هایی به منظور صیانت از کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور را خاطرنشان کرده‌اند. طبق گفته وزیر کار طبقه‌بندی مشاغل در کارگاه‌های سخت و زیان آور باید انجام شود و دراین راستا پیشنهادی به شورای عالی حفاظت فنی ارائه شده تا کارگران کمتری در شرایط سخت و زیان‌آور کار کنند. در همین راستا، احمد میدری - وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از وجود ۸۵۰ هزار بازنشسته مشاغل سخت و زیان آور در کشور خبر داده و گفته است: تنها امتیازی که هم اکنون به این افراد داده می‌شود بازنشستگی پیش از موعد است در حالی که باید حقوق و دستمزد آنها هم تغییر کند. وی از طرح پیشنهادی در شورای عالی حفاظت فنی در این زمینه خبر می‌دهد که به موجب آن کارگران کمتری در شرایط سخت و زیان آور کار کنند. وزیر کار در عین حال بر لزوم اجرای طبقه‌بندی مشاغل در کارگاه‌های سخت و زیان‌آور تاکید کرد و گفت: درخصوص طبقه‌بندی مشاغل سخت و زیان‌آور با کمک کارشناسان وزارتخانه به راه‌حلی دست یافته‌ایم که تاکنون پیشنهاد نشده و سازمان تامین اجتماعی باید سامانه‌ای در این زمینه ایجاد کند. طبق قانون، سوابق کار در مشاغل سخت و زیان آور یک و نیم برابر محاسبه می‌شود و افرادی که در مشاغل سخت و زیان آور و طاقت فرسا ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب را داشته و حق بیمه سابقه مزبور را به سازمان تامین اجتماعی واریز کرده باشند، می‌توانند تقاضای بازنشستگی خود را ارائه کنند. هم اکنون مشاغلی از قبیل آتش‌نشانی، خبرنگاری، کار در معادن، حفر قنات و چاه، کارهای مرتبط با کوره‌های مذاب، عملیات مربوط به جمع‌آوری و دفن زباله‌ها، کار در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها، کار غواصی که تحت فشار غیرطبیعی محیط باشد و کارهایی که در معرض تشعشات رادیواکتیو هستند از جمله مشاغل سخت و زیان آور به شمار می‌روند. گفتنی است، مبنای پرداخت پاداش بازنشستگی به کارگرانی که با استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد بازنشسته می‌شوند، ماده ۳۱ قانون کار است که مربوط به میزان سابقه کار کارگر در کارگاه است و کسانی که با استفاده از قانون بازنشستگی پیش از موعد بازنشسته می‌شوند نیز به نسبت سابقه کاری که در کارگاه دارند از مزایای مذکور برخوردار خواهند شد.