* وحید محسنی
کارشناس اقتصادی
نظارت برعملکرد پیمانکاران ساختمانی یکی از جنبه‌های کلیدی مدیریت پروژه های ساختمانی است. اکنون در کلانشهرها و بالاخص شهر تهران ، برج ها و آسمان خراش ها از هر کوچه و خیابانی در حال سردرآوردن است، ضرورت نظارت بر عملکرد پیمانکاران ساختمانی بیش از هر موضوع دیگری در اولویت قرار دارد. چرا که پیمانکاران در فرآیند ساخت و ساز نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند و کیفیت و ایمنی پروژه نهایی به عملكرد آنها بستگی دارد. ضرورت نظارت بر عملکرد پیمانکاران نه تنها به حفظ کیفیت و کاهش هزینه ها منجر می شود، بلکه به ایمنی و سرعت اجرای پروژه‌ها نیز کمک می‌کند. در ادامه به بررسی دلایل و ضرورت‌های نظارت بر عملکرد پیمانکاران ساختمانی خواهیم پرداخت.
یکی از مهم ترین دلایل نظارت بر عملکرد پیمانکاران اطمینان از کیفیت کار است. پیمانکاران ممکن است در مواقعی به دلیل فشار زمان یا هزینه ها، از کیفیت کار بکاهند. نظارت دقیق و مستمر بر فرآیندهای ساخت و ساز به کارفرما این اطمینان را می دهد که استانداردهای کیفی رعایت شود. با بررسی فازهای مختلف پروژه، از جمله مواد و مصالح استفاده شده، مراحل اجرایی و بازرسی‌های فنی، می‌توان به شناسایی مشکلات و نواقص احتمالی پرداخته و از تأثیرات منفی بر پروژه جلوگیری کرد. مازاد بر اینکه نظارت بر عملکرد پیمانکاران می تواند به شناسایی و پیشگیری از خطرات و حوادث ناشی از عدم رعایت استانداردهای ایمنی کمک کند. پیمانکاران باید مطابق با استانداردها و الزامات قانونی عمل کنند تا از بروز حوادث جبری جلوگیری شود. نظارت مستمر بر پروژه‌های ساختمانی نه تنها برای حفظ کیفیت بلکه برای تأمین ایمنی کارکنان و مردم نیز ضروری است.
فعالان حوزه ی ساخت و ساز موکدا بر این عقیده اند که نظارت بر عملکرد پیمانکاران قطعا به کاهش هزینه های اضافی و غیرضروری می انجامد وعدم نظارت بر پیمانکار می تواند منجر به هدر رفت منابع مالی، استفاده نادرست از مصالح و افزایش زمان اجرای پروژه شود. با نظارت دقیق، می‌توان اطمینان حاصل کرد که پیمانکاران در چارچوب بودجه تعیین شده و با استفاده مؤثر از منابع فعالیت می‌کنند و در نهایت، تأثیر مثبت این نظارت بر کاهش هزینه‌های پروژه ملموس خواهد بود.
از سوی دیگر، کلید مدیریت زمان در پروژه‌های ساختمانی نیز به دست پیمانکاران ساختمانی است. تاخیر در مراحل اجرایی می تواند منجر به افزایش هزینه‌ها و حتی عدم تأمین منابع مالی شود. نظارت بر عملکرد پیمانکاران به کارفرما این امکان را می دهد که پیشرفت پروژه را پیگیری کند و از به تعویق افتادن پروژه جلوگیری کند. همچنین، با شناسایی زودهنگام مشکلات و معضلات ممکن، می توان به کارفرما کمک کرد تا برنامه ریزی بهتری برای مراحل آتی پروژه انجام دهد. پیمانکارانی که رصد می شوند، شفافیت و پاسخگویی مناسب تری در پروژه‌های ساختمانی خواهند داشت. با داشتن سیستم های نظارتی و گزارش دهی روشن، کارفرما می تواند اطمینان حاصل کند که تمامی فعالیت‌ها به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند و هرگونه کوتاهی یا از خط خارج شدن از استانداردها به سرعت شناسایی خواهد شد. با توجه به قوانین صنعت ساخت و سازکشور ، پیمانکاران می تواند به انطباق قوانین و مقررات کمک کنند. چرا که عدم رعایت استانداردهای قانونی ممکن است به جریمه و مسئولیت های قانونی برای کارفرما و پیمانکار منجر شود و نظارت مؤثر بر پیمانکاران از بروز این مشکلات جلوگیری خواهد کرد.
با توجه به مطالب مذکور برای حصول اطمینان از موفقیت پروژه‌های ساختمانی، کارفرمایان باید به اهمیت نظارت بر عملکرد پیمانکاران توجه کنند و سیستم های مناسبی را برای ارزیابی مستمر و بهبود عملکرد آنها برقرار سازند. تنها با این روش می توان از موفقیت و کیفیت پروژه های ساختمانی اطمینان حاصل کرد و به اهداف مورد نظر دست یافت.