ناترازی انرژی در ایران به یک بحران بزرگ تبدیل شده است، تا جایی که رئیس‌جمهور نیز در این زمینه هشدار داده و به نظر می‌رسد، زمان آن رسیده است که تدابیر جدی و اساسی برای حل این مشکل اندیشیده شود.
به گزارش ایسنا، ایران در سال‌های اخیر با مشکلات جدی در حوزه تأمین انرژی روبه‌رو است. ناترازی انرژی به معنای تفاوت میان تولید و مصرف انرژی است که کشور در حال حاضر درگیر آن است. این بحران به ویژه در بخش‌های برق، گاز، نفت و آب مشهود است و می‌تواند تبعات سنگینی برای جامعه و اقتصاد کشور داشته باشد.
افزایش مصرف بی‌رویه انرژی به دلیل سوءمدیریت و الگوی مصرف نادرست، باعث شده که در برخی فصول سال، به ویژه در تابستان و زمستان، کشور با کمبود منابع انرژی مواجه شود. این وضعیت نه تنها برای مردم عادی مشکلاتی ایجاد کرده است، بلکه باعث اختلال در صنایع و فعالیت‌های اقتصادی نیز شده است. رئیس‌جمهور در سخنانی که اخیراً مطرح کرد، هشدار جدی درباره بحران ناترازی انرژی در کشور داد و از ضرورت تغییرات اساسی در سیاست‌های مصرف انرژی سخن گفت. او تأکید کرد «اگر نتوانیم مصرف گاز و انرژی را کنترل کنیم، زمستان نمی‌توانیم گاز منازل را تأمین کنیم.»
وی همچنین به استفاده نابرابر از یارانه‌های انرژی اشاره و اظهار کرد: چه کسی بیشتر از یارانه برق و انرژی استفاده می‌کند؛ ثروتمند یا فقیر؟ چرا من باید ۱۰ برابر استفاده کنم، اما آدم فقیر خیلی کمتر بهره‌مند شود؟
او تاکید کرد که برای حل این مشکل باید به کمک دانشگاه‌ها و نخبگان کشور نیاز است و راه‌حل‌های علمی و عملی باید در این راستا مورد استفاده قرار گیرد. رئیس‌جمهور اشاره کرد که ایران در بخش‌هایی چون برق، گاز، نفت و بنزین با مشکلات عمده‌ای مواجه است. یکی از نکات مهمی که رئیس‌جمهور مطرح کرد، قطع مکرر گاز به صنایع و تولیدی‌ها بود. او پرسید: «چرا گاز دولت را قطع نمی‌کنیم، اما گاز تولیدی را قطع می‌کنیم؟» به اعتقاد تحلیلگران، این سخن نشان‌دهنده چالش‌های جدی در سیاست‌گذاری و مدیریت منابع انرژی در کشور است و به گفته رئیس‌جمهور، اصلاحات در این زمینه ضروری است و باید به‌صورت جدی به آن پرداخته شود.پزشکیان معتقد است برای حل بحران ناترازی انرژی، نیاز به راه‌حل‌های درست و اجرایی داریم و باید به‌طور جدی از مشارکت همگان بهره‌برداری کنیم. او خواستار ایجاد همکاری نزدیک میان دولت، دانشگاه‌ها و نخبگان کشور برای یافتن راه‌حل‌های مناسب در حوزه انرژی شد.
راهکار چیست؟
برای حل بحران ناترازی انرژی و کاهش مشکلات ناشی از آن، نیاز به یک مجموعه اقدامات فوری، بلندمدت و ساختاری است. یکی از مهم‌ترین اقدامات برای حل ناترازی انرژی، تغییر در الگوی مصرف است. مصرف بیش‌ازحد برق و گاز در برخی اقشار جامعه، به‌ویژه در بخش‌های لوکس، یکی از دلایل اصلی بحران انرژی است. برای این منظور آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف بهینه انرژی، به‌ویژه در میان مصرف‌کنندگان پرمصرف، اعمال قوانین و مقرراتی برای محدود کردن مصرف انرژی در بخش‌های غیرضروری مانند چراغ‌های اضافی و استفاده بی‌رویه از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی و اجرای طرح‌هایی مانند «آمار مصرف» که به مردم اطلاع دهد چقدر انرژی مصرف می‌کنند و چگونه می‌توانند مصرف خود را کاهش دهند ، می‌تواند تاثیرگذار باشد. علاوه‌بر این یارانه‌های انرژی باید به‌گونه‌ای هدفمند و عادلانه توزیع شود. رئیس‌جمهور در سخنان خود به استفاده نابرابر از یارانه‌های انرژی اشاره کرد که اغلب به نفع قشرهای مرفه‌تر است. راه‌حل‌های ممکن عبارتند از توزیع یارانه‌های انرژی بر اساس نیاز، به‌گونه‌ای که اقشار کم‌درآمد از یارانه بیشتری برخوردار شوند و افزایش قیمت انرژی برای مصرف‌کنندگان پرمصرف و کاهش آن برای قشرهای نیازمند نیز می‌تواند اثرات مثبتی ایفا کند.
از سوی دیگر ، برای کاهش ناترازی انرژی در بلندمدت، باید در توسعه زیرساخت‌های انرژی سرمایه‌گذاری شود. این اقدامات می‌توانند شامل توسعه و به‌روزرسانی شبکه‌های برق و گاز به‌ویژه در مناطق دورافتاده، بهبود فرآیندهای توزیع و انتقال انرژی به‌منظور کاهش هدررفت و ایجاد و گسترش زیرساخت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی که می‌توانند بخشی از نیاز انرژی کشور را تأمین کنند.
برای کاهش بحران ناترازی انرژی، باید مصرف انرژی در بخش‌های صنعتی و تولیدی مدیریت شود. این اقدامات شامل تخصیص انرژی به صنایع با اولویت بالا، به‌ویژه در فصول پیک مصرف، ایجاد مشوق‌های مالی برای صنایع که در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین گام بردارند و توسعه طرح‌های انرژی کارآمد در صنایع سنگین و کارخانه‌ها می‌شود. در این راستا، رئیس‌جمهور در سخنان خود به خصوصی‌سازی اشاره کرد و گفت که باید بخش خصوصی بیشتر در حوزه انرژی مشارکت کند. این به معنای تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌های انرژی و زیرساخت‌ها، واگذاری مدیریت بخشی از تأسیسات انرژی به بخش خصوصی به‌منظور افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها، استفاده از توان بخش خصوصی برای توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است.
در مجموع استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت و مصرف انرژی می‌تواند کمک شایانی به کاهش ناترازی انرژی کند. استفاده از سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی در ساختمان‌ها، کارخانه‌ها و شبکه‌های توزیع، تشویق به استفاده از تجهیزات کم‌مصرف و انرژی‌های پاک در بخش‌های خانگی و صنعتی و حمایت از نوآوری‌های تکنولوژیکی در زمینه تولید و ذخیره‌سازی انرژی در این مهم تاثیرگذار است. بحران ناترازی انرژی یکی از جدی‌ترین چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ایران است که می‌تواند تبعات گسترده‌ای برای آینده کشور داشته باشد. برای جلوگیری از بحران‌های بیشتر و تأمین پایدار انرژی برای مردم و صنایع، باید سیاست‌های انرژی اصلاح و الگوی مصرف تغییر یابد. سخنان رئیس‌جمهور نشان‌دهنده این است که تغییرات جدی و تصمیم‌گیری‌های فوری برای مدیریت بحران انرژی ضروری است. مشارکت عمومی، اصلاحات ساختاری و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند راهگشای این مشکل بزرگ باشد.