* حوریه یحیایی

خلاقیت، مفهومی فراتر از صرفاً “داشتن ایده‌های نو” است. خلاقیت، توانایی دیدن جهان با چشمانی متفاوت، پرسیدن سئوالات جسورانه، یافتن ارتباطات غیرمنتظره و در نهایت، خلق ارزش‌های جدید است. خلاقیت، نه یک استعداد ذاتی، بلکه یک مهارت آموختنی است که با تمرین، تشویق و ایجاد محیط مناسب، در هر فردی قابل پرورش و شکوفایی است. در عصری که فناوری با سرعت سرسام‌آوری در حال پیشرفت است، دانش‌آموزان ما با چالش‌ها و فرصت‌هایی روبرو خواهند شد که نسل‌های پیشین حتی تصورش را هم نمی‌کردند.  

  آن‌ها نیازمند مجموعه‌ای از مهارت‌ها هستند که فراتر از دانش صرف می‌رود: مهارت‌هایی مانند حل مسئله پیچیده، تفکر انتقادی، و مهم‌تر از همه، خلاقیت. 
دانش‌آموزان خلاق، نه تنها در حل مسائل موجود موفق‌تر عمل می‌کنند، بلکه قادرند مسائل جدید را شناسایی و راه‌حل‌هایی نوآورانه برای آن‌ها ارائه دهند. آن‌ها کارآفرینان، رهبران و نوآوران آینده خواهند بود. اما چگونه می‌توانیم خلاقیت را در دانش‌آموزانمان پرورش دهیم؟ چگونه می‌توانیم بذرهای این موهبت ارزشمند را در ذهن‌های جوان بکاریم و شاهد به بار نشستن آن‌ها باشیم؟ 
اولین و شاید مهم‌ترین گام، ایجاد یک “اقلیم امن خلاقیت” است. دانش‌آموزان باید احساس کنند که در محیطی امن و حمایتی قرار دارند که در آن می‌توانند آزادانه ایده‌های خود را بیان کنند، بدون ترس از قضاوت، تمسخر یا شکست. ما به عنوان والدین و معلمان، باید به ایده‌های آن‌ها، حتی اگر در نگاه اول غیرمنطقی یا نامعقول به نظر برسند، با احترام گوش دهیم و آن‌ها را تشویق به کاوش و بسط ایده‌هایشان کنیم. به جای تمرکز صرف بر نمره و نتیجه، باید بر فرآیند یادگیری و رشد دانش‌آموزان تمرکز کنیم. باید به آن‌ها اجازه دهیم که اشتباه کنند و از اشتباهاتشان بیاموزند. 
شکست، نه یک پایان، بلکه یک فرصت ارزشمند برای یادگیری و پیشرفت است. باید دانش‌آموزان را تشویق کنیم که از اشتباهاتشان درس بگیرند و دوباره تلاش کنند. دومین راهکار، تقویت “ذهن پرسشگر” در دانش‌آموزان است. کنجکاوی، سوخت محرکه خلاقیت است. دانش‌آموزان باید تشویق شوند که سئوال بپرسند، تحقیق کنند و به دنبال پاسخ‌های جدید باشند. ما باید به آن‌ها یاد بدهیم که هیچ سئوالی احمقانه نیست و هر سئوالی می‌تواند دریچه‌ای به سوی یک ایده جدید باشد.
به جای ارائه پاسخ‌های آماده، باید دانش‌آموزان را به چالش بکشیم که خودشان به دنبال پاسخ‌ها بگردند. باید آن‌ها را با منابع مختلف اطلاعاتی آشنا کنیم، از جمله کتاب‌ها، مقالات، فیلم‌ها، اینترنت و متخصصان. باید آن‌ها را تشویق کنیم که از این منابع برای یافتن پاسخ سئوالات خود و گسترش دانش خود استفاده کنند. سومین راهکار، ارائه “تجربه‌های یادگیری متنوع” به دانش‌آموزان است. یادگیری، پایه و اساس خلاقیت است. دانش‌آموزان باید فرصت‌های متنوعی برای یادگیری داشته باشند، از جمله دروس رسمی، فعالیت‌های فوق برنامه، بازدیدهای علمی، کارگاه‌های آموزشی و پروژه‌های تحقیقاتی. باید به دانش‌آموزان اجازه دهیم که علایق خود را دنبال کنند و در زمینه‌هایی که به آن‌ها علاقه دارند، بیشتر یاد بگیرند. باید آن‌ها را تشویق کنیم که مهارت‌های جدید را یاد بگیرند و دانش خود را در زمینه‌های مختلف گسترش دهند. هرچه دانش‌آموزان دانش و تجربه بیشتری داشته باشند، قادر خواهند بود ایده‌های خلاقانه‌تری ارائه دهند.
چهارمین راهکار، استفاده از “روش‌های تدریس فعال” است. روش‌های تدریس سنتی، که مبتنی بر سخنرانی و حفظ مطالب هستند، نمی‌توانند به پرورش خلاقیت در دانش‌آموزان کمک کنند. ما باید از روش‌های تدریس فعال و تعاملی استفاده کنیم، که دانش‌آموزان را در فرآیند یادگیری درگیر می‌کند. روش‌هایی مانند بحث گروهی، حل مسئله، بازی‌های آموزشی، نقش‌آفرینی و پروژه‌های عملی، می‌توانند به دانش‌آموزان کمک کنند تا تفکر انتقادی، حل مسئله و مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنند. این روش‌ها به دانش‌آموزان اجازه می‌دهند که ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند، از یکدیگر یاد بگیرند و به راه‌حل‌های بهتری دست پیدا کنند. پنجمین راهکار، تشویق به “تفکر واگرا” است. تفکر واگرا، توانایی تولید ایده‌های متعدد و متنوع برای یک مسئله واحد است. این نوع تفکر، بر خلاف تفکر همگرا که به دنبال یافتن یک راه‌حل  درست است، به دنبال کاوش در احتمالات مختلف و یافتن راه‌حل‌های نوآورانه است. ما باید دانش‌آموزان را تشویق کنیم که از چارچوب‌های سنتی فکر کردن فراتر بروند و ایده‌های جدید را امتحان کنند. می‌توانیم از روش‌های مختلفی برای تشویق به تفکر واگرا استفاده کنیم، از جمله ارائه مسائل باز، استفاده از بازی‌های فکری، تشویق به تخیل و رویاپردازی و ارائه چالش‌های خلاقانه.
ششمین راهکار، تقویت “مهارت‌های حل مسئله” در دانش‌آموزان است. خلاقیت، ارتباط نزدیکی با مهارت‌های حل مسئله دارد. افراد خلاق، می‌توانند مسائل پیچیده را شناسایی کنند، راه‌حل‌های مختلف را ارزیابی کنند و بهترین راه‌حل را انتخاب کنند. می‌توانیم از مسائل واقعی و مرتبط با زندگی روزمره برای تمرین مهارت‌های حل مسئله استفاده کنیم. باید دانش‌آموزان را تشویق کنیم که به طور مستقل به حل مسائل بپردازند و از اشتباهات خود درس بگیرند. استفاده از “فناوری‌های نوین” هم جایگاه مهمی دارد. فناوری‌های نوین، می‌توانند ابزارهای قدرتمندی برای پرورش خلاقیت در دانش‌آموزان باشند. نرم‌افزارهای طراحی، برنامه‌نویسی، ویرایش ویدئو و ساخت انیمیشن، می‌توانند به دانش‌آموزان کمک کنند تا ایده‌های خود را به واقعیت تبدیل کنند. 
 “الگوبرداری از افراد خلاق” فراموش نشود. معرفی دانش‌آموزان با زندگی و آثار افراد خلاق، می‌تواند آن‌ها را الهام بخشد و تشویق کند که خلاقیت خود را دنبال کنند. ما می‌توانیم دانش‌آموزان را با داستان‌های زندگی افراد خلاق، از جمله دانشمندان، هنرمندان، نویسندگان و کارآفرینان، آشنا کنیم. والدین گرامی و دانش‌آموزان عزیز، پرورش خلاقیت، یک سفر است، نه یک مقصد. این یک فرآیند مستمر و پویا است که نیازمند تلاش و همکاری همه ما است. به یاد داشته باشیم که خلاقیت، کلید آینده است. با پرورش خلاقیت در دانش‌آموزانمان، می‌توانیم آینده‌ای روشن‌تر و موفق‌تر برای آن‌ها و برای جامعه خود رقم بزنیم.