نوروز، جشنی باستانی و نماد نو شدن، همواره با سنت زیبای خانه‌تکانی همراه بوده است. این سنت دیرینه، فرصتی است برای زدودن گرد و غبار از خانه و کاشانه و استقبال از بهاری نو با فضایی پاکیزه و دل‌انگیز. اما در دنیای امروز، با افزایش آگاهی نسبت به مسائل زیست‌محیطی، اهمیت یافتن رویکردهای پایدار و مسئولانه در تمامی ابعاد زندگی، از جمله خانه‌تکانی، بیش از پیش احساس می‌شود.
 “خانه‌تکانی سبز” مفهومی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته و به معنای انجام این سنت دیرینه با کمترین آسیب به محیط زیست و با استفاده از روش‌ها و مواد سازگار با طبیعت است. در این یادداشت، به بررسی راهکارهای عملی برای داشتن یک خانه‌تکانی سبز و پایدار می‌پردازیم، خانه‌تکانی‌ای که ضمن حفظ پاکیزگی و طراوت منزل، کمترین اثر منفی را بر محیط زیست داشته باشد. نخستین گام در خانه‌تکانی سبز، برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی است. پیش از شروع به کار، فهرستی از وظایف و نقاطی که نیاز به تمیزکاری دارند تهیه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا زمان و انرژی خود را بهینه مدیریت کنید و از انجام کارهای غیرضروری و استفاده بیش از حد از مواد شوینده جلوگیری کنید. همچنین، با تعیین اولویت‌ها، می‌توانید تمرکز خود را بر نقاطی که بیشترین نیاز را دارند معطوف کنید و از اتلاف وقت و انرژی در تمیزکاری‌های سطحی و غیرضروری پرهیز کنید.
در گام بعدی، به سراغ مواد شوینده و پاک‌کننده‌های طبیعی بروید. یکی از بزرگترین چالش‌ها در خانه‌تکانی سنتی، استفاده از مواد شوینده شیمیایی است که حاوی ترکیبات مضر برای محیط زیست و سلامت انسان هستند. خوشبختانه، جایگزین‌های طبیعی و سازگار با محیط زیست فراوانی وجود دارند که می‌توانند به خوبی نیازهای تمیزکاری شما را برآورده کنند. سرکه سفید، جوش شیرین، آبلیمو، روغن زیتون و نمک، از جمله این مواد طبیعی هستند که می‌توانند به عنوان پاک‌کننده، ضدعفونی‌کننده، لکه‌بر و براق‌کننده در نقاط مختلف خانه مورد استفاده قرار گیرند. سرکه سفید، یک اسید ملایم است که خاصیت ضدعفونی‌کنندگی و پاک‌کنندگی قوی دارد. می‌توان از آن برای تمیز کردن سطوح مختلف مانند شیشه، سرامیک، سینک ظرفشویی و شیرآلات استفاده کرد. همچنین، سرکه سفید می‌تواند به عنوان یک لکه‌بر طبیعی برای از بین بردن لکه‌های چای، قهوه و آبمیوه از روی فرش و پارچه مورد استفاده قرار گیرد. برای استفاده از سرکه سفید، آن را با آب رقیق کنید و با یک دستمال نرم روی سطح مورد نظر بمالید.
جوش شیرین، یک ماده قلیایی است که خاصیت سایندگی ملایم و بوگیری قوی دارد. می‌توان از آن برای تمیز کردن لکه‌های سخت، از بین بردن بوی نامطبوع یخچال و مایکروویو، و تمیز کردن سینک ظرفشویی و اجاق گاز استفاده کرد. برای استفاده از جوش شیرین، آن را با آب مخلوط کنید تا به صورت خمیر درآید و سپس روی سطح مورد نظر بمالید. پس از چند دقیقه، سطح را با آب بشویید. آبلیمو نیز، یک اسید طبیعی است که خاصیت ضدعفونی‌کنندگی، سفیدکنندگی و براق‌کنندگی دارد. می‌توان از آن برای تمیز کردن سطوح استیل، از بین بردن لکه‌های زنگ‌زدگی و براق کردن شیرآلات استفاده کرد. همچنین، آبلیمو می‌تواند به عنوان یک خوشبوکننده طبیعی برای فضای خانه مورد استفاده قرار گیرد. برای استفاده از آبلیمو، آن را روی سطح مورد نظر بمالید و پس از چند دقیقه، سطح را با آب بشویید. 
روغن زیتون، یک روغن طبیعی است که خاصیت براق‌کنندگی و محافظت‌کنندگی دارد. می‌توان از آن برای براق کردن مبلمان چوبی، کفپوش‌های چوبی و چرمی و محافظت از آن‌ها در برابر خشکی و ترک خوردگی استفاده کرد. برای استفاده از روغن زیتون، مقدار کمی از آن را روی یک دستمال نرم بمالید و روی سطح مورد نظر بمالید.
نمک، یک ماده طبیعی است که خاصیت سایندگی ملایم و ضدعفونی‌کنندگی دارد. می‌توان از آن برای تمیز کردن ظروف مسی، از بین بردن لکه‌های چای و قهوه از روی فنجان‌ها و تمیز کردن سینک ظرفشویی استفاده کرد. برای استفاده از نمک، آن را روی سطح مورد نظر بپاشید و با یک اسفنج مرطوب سطح را تمیز کنید. علاوه بر این مواد طبیعی، می‌توانید از محصولات شوینده و پاک‌کننده تجاری که دارای برچسب “سازگار با محیط زیست” هستند نیز استفاده کنید. این محصولات معمولاً حاوی ترکیبات طبیعی و زیست‌تخریب‌پذیر هستند و کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کنند. 
هنگام خرید این محصولات، به برچسب‌های معتبر مانند “EcoLabel” و “Green Seal”  توجه کنید. یکی دیگر از راهکارهای مهم در خانه‌تکانی سبز، استفاده بهینه از آب است. آب، یک منبع ارزشمند و محدود است و صرفه‌جویی در مصرف آن، نقش مهمی در حفظ محیط زیست ایفا می‌کند. هنگام خانه‌تکانی، سعی کنید از روش‌هایی استفاده کنید که کمترین میزان آب را مصرف کنند. به عنوان مثال، به جای استفاده از شلنگ آب برای شستشوی حیاط و بالکن، از یک سطل و دستمال استفاده کنید. همچنین، هنگام شستشوی ظروف و لباس‌ها، از ماشین ظرفشویی و لباسشویی با برچسب انرژی بالا استفاده کنید و از پر کردن کامل ظرفیت آن‌ها اطمینان حاصل کنید. علاوه بر این، می‌توانید از آب خاکستری (آبی که از شستشوی دست‌ها، حمام و ماشین لباسشویی جمع‌آوری می‌شود) برای آبیاری گیاهان و شستشوی حیاط و بالکن استفاده کنید. البته، قبل از استفاده از آب خاکستری، باید آن را تصفیه کنید تا از ورود مواد آلوده به خاک و گیاهان جلوگیری شود.
استفاده از ابزار و وسایل مناسب، یکی دیگر از عوامل مهم در خانه‌تکانی سبز است. به جای استفاده از دستمال‌های کاغذی یکبار مصرف، از دستمال‌های پارچه‌ای قابل شستشو استفاده کنید. این دستمال‌ها را می‌توانید پس از استفاده شستشو دهید و دوباره استفاده کنید. همچنین، به جای استفاده از اسفنج‌های مصنوعی، از اسفنج‌های طبیعی ساخته شده از الیاف گیاهی استفاده کنید. این اسفنج‌ها زیست‌تخریب‌پذیر هستند و کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کنند.
  به یاد داشته باشید که خانه‌تکانی سبز، تنها یک روش برای تمیز کردن خانه نیست، بلکه یک رویکرد مسئولانه و پایدار نسبت به محیط زیست است. با انجام خانه‌تکانی سبز، می‌توانید ضمن حفظ پاکیزگی و طراوت منزل، به حفظ محیط زیست و سلامت خود و خانواده‌تان کمک کنید. این رویکرد، نه تنها در ایام نوروز، بلکه در تمام طول سال قابل اجرا است و می‌تواند به یک عادت دائمی در زندگی شما تبدیل شود. با رعایت این راهکارها، می‌توانید یک خانه‌تکانی سبز و پایدار داشته باشید و به حفظ محیط زیست و سلامت خود و خانواده‌تان کمک کنید. به یاد داشته باشید که هر گام کوچکی که در جهت حفظ محیط زیست بردارید، ارزشمند است و می‌تواند تأثیر بزرگی بر آینده سیاره ما داشته باشد. نوروزتان پیشاپیش سبز!