* مینا دیوبند

نقش حیاتی بانک‌ها در توسعه اکوسیستم کارآفرینی در کشورهای توسعه‌یافته، یک واقعیت انکارناپذیر است. این نهادهای مالی ، با ارائه خدمات و تسهیلات متنوع ، به عنوان موتور محرکه کسب‌وکارهای نوپا و نوآور عمل می‌کنند و زمینه‌ساز رشد و شکوفایی اقتصادی می‌شوند. اما متاسفانه ، در کشور ایران، این نقش‌آفرینی با چالش‌های جدی مواجه است. بروکراسی‌های پیچیده و موانع دست‌وپاگیر نظام بانکی، به جای تسهیل و تسریع فرآیندها، مانع بزرگی بر سر راه کارآفرینان و صاحبان کسب‌وکارها ایجاد کرده و پتانسیل‌های ارزشمند این بخش را به هدر می‌دهد. در کشورهای توسعه‌یافته، بانک‌ها به عنوان شرکای استراتژیک کارآفرینان شناخته می‌شوند و با ارائه خدمات متنوعی از جمله تامین مالی، مشاوره، شبکه‌سازی و آموزش، در تمامی مراحل راه‌اندازی و توسعه کسب‌وکارها، از ایده تا تجاری‌سازی، همراه و پشتیبان آن‌ها هستند. این بانک‌ها، با درک عمیق از ماهیت و ریسک‌های فعالیت‌های کارآفرینانه، تلاش می‌کنند تا فرآیندهای اعتبارسنجی و پرداخت تسهیلات را تا حدامکان ساده و سریع کنند. آن‌ها با ارائه طرح‌های تامین مالی نوآورانه، مانند سرمایه‌گذاری خطرپذیر، وام‌های همتا به همتا و تامین مالی جمعی، به کارآفرینان کمک می‌کنند تا منابع مالی مورد نیاز خود را تامین کنند و ایده‌های خود را به واقعیت تبدیل کنند.
علاوه بر تامین مالی، بانک‌ها در این کشورها نقش مهمی در ارائه خدمات مشاوره‌ای به کارآفرینان ایفا می‌کنند. آن‌ها با بهره‌گیری از تخصص و تجربه کارشناسان خود، به کارآفرینان در زمینه تدوین طرح کسب‌وکار، مدیریت مالی، بازاریابی و فروش، و توسعه محصول کمک می‌کنند. این خدمات مشاوره‌ای، به کارآفرینان کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و ریسک‌های کسب‌وکار خود را کاهش دهند. همچنین، بانک‌ها با برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی، به کارآفرینان مهارت‌های لازم برای موفقیت در دنیای کسب‌وکار را آموزش می‌دهند. شبکه‌سازی، یکی دیگر از خدمات ارزشمندی است که بانک‌ها باید به کارآفرینان ارائه می‌دهند. بانک‌ها با برگزاری رویدادهای شبکه‌سازی و معرفی کارآفرینان به سرمایه‌گذاران، مشتریان و شرکای تجاری بالقوه، به آن‌ها کمک می‌کنند تا شبکه‌های ارتباطی خود را گسترش دهند و فرصت‌های جدیدی برای رشد و توسعه کسب‌وکار خود ایجاد کنند. این شبکه‌های ارتباطی، به کارآفرینان کمک می‌کنند تا از تجربیات دیگران بیاموزند، ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند و منابع مورد نیاز خود را تامین کنند.
متاسفانه آنچه در کشور اتفاق می افتد در بسیاری از موارد با چالش‌های متعددی مواجه است که مانع از ایفای نقش موثر آن در توسعه کارآفرینی می‌شود. بروکراسی‌های پیچیده و زمان‌بر، یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها است.
فرآیندهای اعتبارسنجی و پرداخت تسهیلات در بانک‌های ایران، بسیار طولانی و پیچیده است و کارآفرینان را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند. این فرآیندها، شامل جمع‌آوری مدارک و مستندات فراوان، انجام ارزیابی‌های متعدد و گذراندن مراحل اداری پیچیده است که می‌تواند ماه‌ها به طول انجامد. این زمان‌بر بودن، باعث می‌شود که کارآفرینان فرصت‌های ارزشمند خود را از دست بدهند و انگیزه‌شان برای راه‌اندازی و توسعه کسب‌وکار کاهش یابد. علاوه بر بروکراسی، نرخ بهره بالای تسهیلات بانکی نیز یکی دیگر از موانع اصلی بر سر راه کارآفرینان در ایران است. نرخ بهره بالای تسهیلات، هزینه‌های تامین مالی را افزایش می‌دهد و سودآوری کسب‌وکارها را کاهش می‌دهد. این امر، به‌ویژه برای کسب‌وکارهای نوپا و نوآور که با ریسک‌های بالایی مواجه هستند، مشکل‌ساز است. نرخ بهره بالای تسهیلات، باعث می‌شود که بسیاری از کارآفرینان از دریافت تسهیلات بانکی منصرف شوند و به دنبال منابع مالی جایگزین باشند.
یکی دیگر از چالش‌های نظام بانکی ایران، عدم وجود طرح‌های تامین مالی متناسب با نیازهای کارآفرینان است. بانک‌های ایران، عمدتاً تسهیلات با شرایط و ضوابط یکسان به تمامی کسب‌وکارها ارائه می‌دهند و توجهی به نیازهای خاص و متفاوت کارآفرینان ندارند. این امر، باعث می‌شود که بسیاری از کارآفرینان نتوانند تسهیلات مورد نیاز خود را دریافت کنند و از توسعه کسب‌وکار خود باز بمانند. عدم وجود فرهنگ حمایت از کارآفرینی در نظام بانکی ایران، یکی دیگر از چالش‌های مهم است. بسیاری از بانکداران ایرانی، با فعالیت‌های کارآفرینانه آشنایی کافی ندارند و ریسک‌های این فعالیت‌ها را درک نمی‌کنند. این امر، باعث می‌شود که آن‌ها تمایلی به ارائه تسهیلات به کارآفرینان نداشته باشند و آن‌ها را با دیدگاه منفی بنگرند. این دیدگاه منفی، باعث می‌شود که کارآفرینان احساس کنند که بانک‌ها به آن‌ها اعتماد ندارند و از آن‌ها حمایت نمی‌کنند.
برای رفع این چالش‌ها و بهبود نقش نظام بانکی در توسعه کارآفرینی در ایران، لازم است اقدامات اساسی و جامعی انجام شود. ساده‌سازی و تسریع فرآیندهای اعتبارسنجی و پرداخت تسهیلات، یکی از مهم‌ترین این اقدامات است. بانک‌ها باید با استفاده از فناوری‌های نوین و بازنگری در فرآیندهای خود، تلاش کنند تا فرآیندهای اعتبارسنجی و پرداخت تسهیلات را تا حد امکان ساده و سریع کنند. کاهش نرخ بهره تسهیلات بانکی، یکی دیگر از اقدامات ضروری است. دولت و بانک مرکزی باید با اتخاذ سیاست‌های مناسب، تلاش کنند تا نرخ بهره تسهیلات بانکی و هزینه‌های تامین مالی را برای کارآفرینان کاهش دهند. ارائه طرح‌های تامین مالی متنوع و متناسب با نیازهای کارآفرینان، یکی دیگر از اقدامات مهم است. بانک‌ها باید با همکاری کارشناسان و مشاوران حوزه کارآفرینی، طرح‌های تامین مالی جدیدی طراحی کنند که متناسب با نیازهای خاص و متفاوت کارآفرینان باشد.
در این خصوص، لازم است دولت و سایر نهادهای ذی‌ربط نیز اقداماتی را برای تسهیل و تسریع فرآیندهای مرتبط با کارآفرینی انجام دهند. کاهش مالیات‌ها و عوارض، ارائه مشوق‌های مالی و غیرمالی، و ایجاد پنجره واحد برای صدور مجوزها و پروانه‌های کسب‌وکار، از جمله این اقدامات است. با انجام این اقدامات، می‌توان نقش نظام بانکی را در توسعه کارآفرینی در ایران بهبود بخشید و زمینه‌ساز رشد و شکوفایی اقتصادی کشور شد. کارآفرینی، موتور محرکه اقتصاد است و حمایت از کارآفرینان، سرمایه‌گذاری برای آینده است. نظام بانکی ایران، با ایفای نقش موثر در توسعه کارآفرینی، می‌تواند به رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و بهبود رفاه اجتماعی کمک کند.

* سردبیر