* دکتر حوریه یحیایی
بی تردید رونق تولید در هر جامعه ای ناجی اقتصاد آن است و دولت در هر کشوری باید تمام توان و پتانسیل خود را برای رهنمون سازی سرمایه های سرگردان به سمت تولید انجام دهد. از اینرو برای هدایت سرمایه‌های یک جامعه به سمت تولید و دور کردن آنها از فعالیت‌های سوداگرانه و تورم‌زا، باید مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اقدامات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را به طور همزمان در نظر گرفت. یکی از مهم‌ترین عوامل، ایجاد ثبات اقتصادی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری است. تورم بالا، نوسانات نرخ ارز و نااطمینانی در سیاست‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاران را به سمت فعالیت‌های کوتاه‌مدت و سوداگرانه سوق می‌دهد. دولت باید با اتخاذ سیاست‌های پولی و مالی مناسب، تورم را کنترل کرده و ثبات اقتصادی را تضمین کند. این دقیقا همان اتفاقی است که این روزها شاهد آن هستیم. صف های طولانی خرید دلار و ارز در بطن جامعه یک اتفاق تلخ در اقتصاد ایران است که محصول نابسامانی اشاره شده در بالاست.
علاوه بر این، بهبود فضای کسب‌وکار و تسهیل فرآیندهای اداری و قانونی برای سرمایه‌گذاران ضروری است. موانع بوروکراتیک، فساد اداری و قوانین پیچیده و دست‌وپاگیر، هزینه‌های سرمایه‌گذاری را افزایش داده و جذابیت آن را کاهش می‌دهد. دولت باید با اصلاح قوانین و مقررات، کاهش فساد و تسهیل فرآیندهای اداری، فضای کسب‌وکار را بهبود بخشد. توسعه زیرساخت‌های فیزیکی و انسانی نیز نقش مهمی در جذب سرمایه‌ها به سمت تولید دارد. زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی، ارتباطات و آموزش، بستری مناسب برای فعالیت‌های تولیدی فراهم می‌کنند. دولت باید با سرمایه‌گذاری در این زمینه‌ها، شرایط را برای تولیدکنندگان بهبود بخشد. در این میان توسعه نظام مالی و بانکی و ارائه خدمات مالی متنوع و متناسب با نیازهای تولیدکنندگان ضروری است. نظام مالی باید بتواند منابع مالی مورد نیاز تولیدکنندگان را با شرایط مناسب و در زمان مناسب فراهم کند. دولت باید با اصلاح نظام بانکی، توسعه بازار سرمایه و ایجاد ابزارهای مالی جدید، دسترسی تولیدکنندگان به منابع مالی را تسهیل کند.
حمایت از تولید داخلی و ایجاد تقاضا برای محصولات داخلی نیز نقش مهمی در تشویق سرمایه‌گذاری در بخش تولید دارد. دولت می‌تواند با اعمال تعرفه‌های مناسب، ارائه مشوق‌های مالیاتی و خرید محصولات داخلی، از تولیدکنندگان داخلی حمایت کند. همچنین، ترویج فرهنگ مصرف کالای داخلی و افزایش آگاهی مردم نسبت به مزایای استفاده از محصولات داخلی نیز می‌تواند به افزایش تقاضا برای این محصولات کمک کند. کاری که این روزها آمریکا در راستای اخذ تعرفه در اقتصاد کشورش می کند ، مصداق بارزی از این موضوع است.
توسعه فناوری و نوآوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز نقش مهمی در افزایش رقابت‌پذیری بخش تولید دارد. دولت باید با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، ایجاد مراکز نوآوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، زمینه را برای توسعه فناوری و نوآوری در بخش تولید فراهم کند. علاوه بر این، آموزش و توانمندسازی نیروی کار و ارتقای مهارت‌های فنی و حرفه‌ای آنها نیز ضروری است. نیروی کار ماهر و متخصص، یکی از مهم‌ترین عوامل تولید است. دولت باید با سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش، ایجاد مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و ارائه آموزش‌های ضمن خدمت، مهارت‌های نیروی کار را ارتقا دهد.
تغییر نگرش‌ها و ارزش‌ها در جامعه نیز نقش مهمی در هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید دارد. متأسفانه، در سال‌های اخیر، ارزش‌های مادی و سوداگرانه در جامعه ما رواج یافته و فعالیت‌های تولیدی و کارآفرینی مورد کم‌توجهی قرار گرفته‌اند. دولت، رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی باید با ترویج فرهنگ کار، تولید و کارآفرینی، نگرش‌ها و ارزش‌های جامعه را تغییر دهند. علاوه بر این، تقویت نظارت و مقابله با فساد و رانت‌خواری نیز ضروری است. فساد و رانت‌خواری، منابع جامعه را به هدر داده و اعتماد مردم را به نظام اقتصادی کاهش می‌دهد. دولت باید با تقویت نظارت و مقابله با فساد و رانت‌خواری، سلامت نظام اقتصادی را تضمین کند. ملتی که در سال های اخیر سرمایه شان را یک شبه در بورس باختند همان هایی هستند که دیگر جلب اعتمادشان کار ساده ای بنظر نمی رسد.
ایجاد یک گفتمان ملی در مورد اهمیت تولید و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور ضروری است. به شرط آنکه این دغدغه در دولتمردان نیز از سوی مردم احساس شود. دولت باید با اتخاذ سیاست‌های مناسب و ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف، زمینه را برای تحقق این هدف فراهم کند. بخش خصوصی نیز باید با سرمایه‌گذاری در بخش تولید، ایجاد اشتغال و تولید محصولات باکیفیت، نقش خود را در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند. آن وقت نوک پیکان به سمت مردم خواهد بود، که باید با سرمایه گذاری در تولید از طرق مختلف و حمایت از تولیدکنندگان داخلی، به رونق بخش تولید کمک کنند.