* احمدرضا هدایتی
بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی در 31 فروردین ماه سال 1360 در جمع پرسنل صنایع نظامی کشور طی سخنان مبسوطی خطاب به مردم و مسئولین بر ضرورت باور به توانمندی های داخلی تأکید کردند و در بخشی از سخنرانی شان فرمودند: «اگر افکار شما آزاد شد و باورتان آمد که ما می توانیم که صنعت مند و صنعتکار باشیم، خواهید توانست ...... اگر کشاورزان ما باورشان این باشد که ما می توانیم در کشاورزی به جایی برسیم که صادر کنیم و وابسته به غیر نباشیم، بلکه دیگران به ما محتاج باشند، می توانند. اگر شماهایی که در صنعت هستید و پرسنل صنعتی هستید در ارتش این باور را داشته باشید و به تجربه این باور را امروز دارید که می توانید صناع (صنعتگر) باشید و می توانید کارهای ابتکاری بکنید، خواهید توانست»
البته ایشان قبلا هم رهنمودهایی نظیر این جمله را مطرح کرده بودند و بعدها نیز مکرراً بر آن تأکید کرده اند، اما از آن سال به بعد عبارت «ما می توانیم» به یک شعار راهبردی در مسیر پیشرفت کشور تبدیل شد و در برخی از عرصه ها نظیر صنایع دفاعی، صنایع هسته ای، پزشکی، نانو و امثال آن نتایج شگفت آوری را به همراه داشت.
می گویند ژاپنی ها نیز جمله مشابهی دارند با این مضمون که؛ «شما بگویید ما می سازیم»! ، جمله ای که سالهاست روی تابلوهای متعددی در معابر و مراکز عمومی این کشور نقش بسته و رسانه های ژاپنی نیز در انتشار آن همکاری دارند، این جمله بدان معنا است که ما آمادگی داریم تا ایده های شما در موضوعات مختلف را به یک کالای تجاری تبدیل نماییم. چینی ها نیز از طرح اینگونه شعارهای برانگیزاننده غفلت نکرده اند، اما تفاوت اصلی برخی از مردم و مسئولین ما با آنها در این است که آنها واقعاً به این باور رسیده اند که می توانند و به طور کامل و دقیق به این شعارها عمل کرده اند، در حالی که در کشور ما شعار «ما می توانیم» همانند سایر شعارهای سالانه یا به طور ناقص عملیاتی شده و یا فقط برخی از مجموعه های خاص مانند صنایع دفاعی به شکل جدی و اصولی به آن عمل نموده اند و همین مسئله یعنی عدم خودباوری، ضعف اراده در اجرا و نیز موانع موجود در مسیر تولید سبب شده تا بسیاری از نخبگان از ورود به کارهای جدید به خصوص کارهای فناورانه، پیچیده و پرهزینه اجتناب و بعضاً اقدام به مهاجرت نمایند.
در واقع از یکسو عدم خودباوری کامل یا حتی نسبی در بخشی از پیکره جامعه و از سوی دیگر ناتوانی، ناکارآمدی، ناشی گری، بی تفاوتی برخی از مسئولین و مدیران ذیربط و گاهی حتی سهم خواهی و فساد اداری زیرمجموعه، شرایط پیگیری تحقق طرح ها و ایده ها و ورود به عرصه تولید را از نخبگان، کارآفرینان و متخصصین کشور سلب نموده است و این در شرایطی است که هیچ یک از کشورهای پیشرو در تولید و تجارت (حتی کشورهایی مانند چین و ژاپن) به اندازه کشور ما از منابع و امکانات طبیعی و غیرطبیعی و نیروی انسانی مستعد، باانگیزه و توانمند برخوردار نبوده و نیستند.
ادامه در صفحه 4