*دکتر مهسا صالحی

نسل Z که متولدین اواسط دهه ۱۹۹۰ تا اوایل دهه ۲۰۱۰ هستند، اولین نسلی است که از کودکی با اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های دیجیتال رشد کرده است. این نوجوانان و جوانان امروزی تفاوت‌های اساسی با نسل‌های قبلی مانند  نسل Y یا نسل X دارند و درک این تفاوت‌ها برای طراحی کسب‌وکارهایی که آن‌ها را جذب کند، ضروری است. روانشناسی نسل Z تحت تأثیر عوامل متعددی شکل گرفته است: جهانی پر از عدم قطعیت، بحران‌های اقتصادی، تغییرات اقلیمی، و گسترش سریع فناوری. این نسل بیش از هر چیز به دنبال اصالت، شفافیت، و هدفمندی است. برخلاف نسل هزاره که به دنبال تعادل بین کار و زندگی بود، نسل Z بیشتر متمرکز بر ایجاد تأثیر اجتماعی و محیطی است. آن‌ها ارزش‌های برندها را زیر سؤال می‌برند و حاضر نیستند به راحتی به تبلیغات سنتی اعتماد کنند. 

تحقیقات نشان می‌دهد که این نسل به سرعت محتوای دیجیتال را پردازش می‌کند اما توجه آن‌ها کوتاه‌مدت است. بنابراین، جلب نظر آن‌ها نیازمند خلاقیت و نوآوری مداوم است.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نسل  Z، این است که آن‌ها می‌توانند همزمان با چندین دستگاه کار کنند، ویدئو تماشا کنند، در شبکه‌های اجتماعی پست بگذارند و تکالیف مدرسه را انجام دهند. این ویژگی باعث شده است که بازاریابی سنتی، که بر متمرکز کردن توجه مخاطب تکیه دارد، برای آن‌ها کارایی کمتری داشته باشد. درعوض، محتوای کوتاه، جذاب و تعاملی مانند ویدئوهای تیک‌تاک یا استوری‌های اینستاگرام تأثیر بیشتری بر آن‌ها می‌گذارد. علاوه بر این، نسل Z به شدت بصری‌محور است. آن‌ها ترجیح می‌دهند به جای خواندن متن‌های طولانی، اطلاعات را از طریق اینفوگرافیک‌ها، ویدئوها یا تصاویر جذاب دریافت کنند. 
این مسئله باید در طراحی محصولات، خدمات و کمپین‌های بازاریابی مورد توجه قرار گیرد. تفاوت دیگر نسل Z با نسل‌های قبلی، تمایل شدید آن‌ها به شخصی‌سازی است. آن‌ها دوست دارند محصولاتی را خریداری کنند که بازتاب دهنده هویت منحصربه‌فرد آن‌ها باشد. برندهایی مانند نایک یا اپل با ارائه گزینه‌های سفارشی‌سازی توانسته‌اند توجه این نسل را جلب کنند. همچنین، نسل Z به دنبال تجربیات است نه فقط کالاها. آن‌ها ترجیح می‌دهند پول خود را صرف سفر، رویدادهای زنده، یا دوره‌های آموزشی کنند تا خرید اجناس لوکس. این تغییر در الگوی مصرف، فرصت‌های جدیدی را برای کارآفرینان ایجاد کرده است. برای مثال، استارت‌آپ‌هایی که تجربیات مجازی یا واقعیت افزوده ارائه می‌دهند، می‌توانند برای این نسل جذاب باشند. استراتژی‌های بازاریابی برای نسل Z باید بر پایه اعتماد و مشارکت ساخته شود. 
این نسل به راحتی تحت تأثیر تبلیغات مستقیم قرار نمی‌گیرد و ترجیح می‌دهد از طریق توصیه‌های دوستان یا اینفلوئنسرهای مورد اعتمادش با برندها آشنا شود. اینفلوئنسر مارکتینگ یکی از مؤثرترین روش‌ها برای جذب نسل Z است، اما شرط موفقیت آن، انتخاب اینفلوئنسرهای اصیل و همسو با ارزش‌های این نسل است. نسل Z به سرعت متوجه تبلیغات غیرواقعی می‌شود و واکنش منفی نشان می‌دهد. علاوه بر این، برندها باید در شبکه‌های اجتماعی فعال باشند و گفت‌وگوی دوسویه با مخاطبان خود ایجاد کنند. نسل Z انتظار دارد که برندها به نظرات آن‌ها گوش دهند و در بحث‌های اجتماعی مشارکت فعال داشته باشند. یکی دیگر از استراتژی‌های کلیدی، تأکید بر مسئولیت اجتماعی و محیطی است. نسل Z بیش از هر نسل دیگری به مسائلی مانند تغییرات اقلیمی، عدالت اجتماعی و برابری حساس است.
 برندهایی که در این زمینه‌ها اقدامات واقعی انجام می‌دهند، مورد توجه این نسل قرار می‌گیرند. برای مثال، شرکت‌هایی که از مواد بازیافتی استفاده می‌کنند یا بخشی از سود خود را به سازمان‌های خیریه اختصاص می‌دهند، در نظر نسل Z جذاب‌تر هستند. این نسل حتی حاضر است برای محصولات باکیفیت و پایدار هزینه بیشتری پرداخت کند. بنابراین، کارآفرینان باید در مدل کسب‌وکار خود به جنبه‌های اخلاقی و زیست‌محیطی توجه ویژه‌ای داشته باشند. تکنولوژی نیز نقش کلیدی در جذب نسل Z ایفا می‌کند. این نسل به دنبال راه‌حل‌های هوشمند و مبتنی بر فناوری است. استفاده از هوش مصنوعی، چت‌بات‌ها، یا اپلیکیشن‌های موبایل می‌تواند تجربه کاربری را برای آن‌ها بهبود بخشد. همچنین، نسل Z انتظار دارد که خدمات به سرعت و بدون دردسر در دسترس باشد. 
بنابراین، کسب‌وکارها باید فرآیندهای خود را ساده و دیجیتالی کنند. برای مثال، فروشگاه‌های آنلاینی که امکان خرید با یک کلیک یا پرداخت از طریق کیف پول دیجیتال را فراهم می‌کنند، بیشتر مورد استقبال این نسل قرار می‌گیرند. در نهایت، انعطاف‌پذیری و چابکی از عوامل موفقیت در کارآفرینی برای نسل Z است. این نسل به سرعت در حال تغییر است و سلیقه‌های آن به طور مداوم در حال تحول است. کارآفرینان باید بتوانند خود را با این تغییرات تطبیق دهند و از ابزارهای تحلیلی برای درک رفتار مصرف‌کننده استفاده کنند. 
جمع‌آوری بازخوردها و بهبود مستمر محصولات و خدمات نیز ضروری است. نسل Z قدردان برندهایی است که به نظرات آن‌ها اهمیت می‌دهد و تغییرات را بر اساس خواسته‌های آن‌ها اعمال می‌کند. در مجموع، طراحی کسب‌وکار برای نسل Z نیازمند درک عمیق از روانشناسی، ارزش‌ها و رفتارهای این نسل است. برندها باید اصیل، شفاف و هدفمند باشند، از فناوری بهره ببرند و به مسائل اجتماعی و محیطی توجه کنند. بازاریابی برای این نسل باید تعاملی، بصری و مبتنی بر اعتماد باشد. با رعایت این اصول، کارآفرینان می‌توانند کسب‌وکارهایی ایجاد کنند که نه‌تنها نسل Z را جذب کند، بلکه وفاداری آن‌ها را نیز به دست آورد. آینده بازار در دست این نسل است و تنها کسانی موفق خواهند شد که بتوانند نیازها و انتظارات آن‌ها را به درستی درک و اجرا کنند.