* فریده افرا
صنعت قهوه در جهان به یکی از پویاترین و پررونق‌ترین بازارهای غذایی و نوشیدنی تبدیل شده است. بر اساس آخرین گزارش‌ها، بازار جهانی قهوه تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۴۵۰ میلیارد دلار خواهد رسید. این رشد سریع تنها محدود به کشورهای مصرف‌کننده قهوه مانند اروپا و آمریکا نیست، بلکه در سال‌های اخیر شاهد گسترش چشمگیر مصرف قهوه در بازارهای نوظهور به‌ویژه در آسیا و خاورمیانه بوده‌ایم. در ایران نیز اگرچه چای همچنان نوشیدنی غالب است، اما بازار قهوه با رشد سالانه ۱۵ تا ۲۰ درصدی به یکی از امیدبخش‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری تبدیل شده است.
این رشد را می‌توان در افزایش شمار کافه‌ها، گسترش برندهای تخصصی قهوه و استقبال جوانان از فرهنگ کافه‌نشینی به وضوح مشاهده کرد. جهان قهوه در حال گذار از مرحله سنتی به عصر تخصصی‌گرایی است. در دهه گذشته، شاهد ظهور "موج سوم قهوه" بوده‌ایم که بر کیفیت، اصالت، و شفافیت تأکید دارد. در این پارادایم جدید، قهوه نه به عنوان یک کالای مصرفی عمومی، بلکه به عنوان یک محصول هنری و تخصصی مورد توجه قرار می‌گیرد. مصرف‌کنندگان جدید قهوه به دنبال دانستن منشاء دانه‌های قهوه، روش‌های برشته‌کاری، و شیوه‌های دم‌آوری هستند. این تحول فرصت‌های بی‌شماری برای کارآفرینان ایجاد کرده است. از کافه‌های تخصصی که بر ارائه تجربه‌ای منحصربه‌فرد تمرکز دارند تا برشته‌کاران مستقل که با تمرکز بر کیفیت و اصالت، دانه‌های قهوه را از مزارع خاص خریداری و با دقت برشته‌کاری می‌کنند، همگی نشان از عمق تحول در این صنعت دارند. با رشد فرهنگ قهوه‌نوشی، تقاضا برای ابزارهای دم‌آوری حرفه‌ای مانند قهوه‌سازهای دستی، آسیاب‌های کنی، و ترازوهای دقیق نیز افزایش یافته است.
بازار قهوه ایران اگرچه در مقایسه با بازار جهانی کوچک به نظر می‌رسد، اما از پویایی و ظرفیت رشد قابل توجهی برخوردار است. برآوردها حاکی از آن است که بازار قهوه ایران در سال ۱۴۰۲ به رقمی حدود ۲۵۰۰ میلیارد تومان رسیده و پیش‌بینی می‌شود این رقم در پنج سال آینده سه برابر شود. این رشد را می‌توان به عوامل متعددی نسبت داد، تغییر سبک زندگی جوانان ایرانی که به طور فزاینده‌ای کافه‌ها را به عنوان فضایی برای معاشرت، کار و گذران اوقات فراغت می‌پسندند، افزایش سطح اطلاعات مصرف‌کنندگان ایرانی که به تدریج با انواع دانه‌های قهوه، روش‌های دم‌آوری و طعم‌های مختلف آشنا می‌شوند، و تأثیر شبکه‌های اجتماعی که در معرفی فرهنگ قهوه‌نوشی مدرن نقش بسزایی داشته‌اند.
برای موفقیت در بازار قهوه ایران، کارآفرینان می‌توانند از مسیرهای مختلفی وارد این عرصه شوند. کافه‌داری در ایران از حالت سنتی خارج شده و به سمت تخصصی‌گرایی حرکت کرده است. یک کافه موفق در ایران باید به مکان‌یابی دقیق با توجه به مخاطبان هدف، طراحی داخلی جذاب، تمرکز بر کیفیت و استفاده از قهوه‌های مرغوب و آموزش باریستاها، و تنوع منو با ارائه نوشیدنی‌های خلاقانه توجه کند. با توجه به محدودیت تولید داخلی قهوه، واردات این محصول نیز می‌تواند فرصت مناسبی باشد. برای موفقیت در این حوزه باید به شناسایی تأمین‌کنندگان معتبر در کشورهای تولیدکننده، توجه به سلیقه بازار ایران در انتخاب انواع قهوه، ایجاد شبکه توزیع کارآمد و بسته‌بندی جذاب و متناسب با بازار ایران اقدام نمود.
با تخصصی‌تر شدن بازار، تقاضا برای آموزش‌های تخصصی نیز افزایش یافته است. آموزش باریستایی، کارگاه‌های دم‌آوری قهوه و مشاوره به کافه‌داران تازه‌کار از جمله فرصت‌های پیش رو در این حوزه است. اگرچه بخشی از تجهیزات قهوه در ایران تولید می‌شود، اما هنوز ظرفیت زیادی برای رشد در تولید وسایل دم‌آوری ساده، تولید لوازم جانبی و واردات هدفمند تجهیزات تخصصی وجود دارد.
فعالیت در بازار قهوه ایران با چالش‌هایی نیز همراه است، نوسانات قیمت ارز و تأثیر آن بر هزینه واردات، قوانین و مقررات متغیر، رقابت فشرده در مناطق پرتردد و حساسیت فرهنگی در برخی مناطق. برای موفقیت در این بازار پررقابت، کارآفرینان باید بر برندسازی قوی و ایجاد هویت مستقل، ارتباط مستقیم با مشتریان و درک سلیقه آنان، کیفیت پایدار در تمامی مراحل، خلاقیت و نوآوری در ارائه محصولات و خدمات و استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی برای بازاریابی تمرکز کنند. آینده بازار قهوه ایران بسیار امیدبخش به نظر می‌رسد. با توجه به جوان بودن جمعیت ایران و تغییر الگوی مصرف، پیش‌بنی می‌شود این بازار به رشد خود ادامه دهد.
برآوردها نشان می‌دهد مصرف قهوه در ایران تا پنج سال آینده ممکن است به دو برابر میزان فعلی برسد. این رشد نه تنها در تهران، بلکه در شهرهای بزرگ و حتی متوسط نیز قابل مشاهده است. بازار قهوه ایران در آستانه تحولی بزرگ قرار دارد. اگرچه این مسیر با چالش‌هایی همراه است، اما برای کارآفرینانی که با مطالعه و برنامه‌ریزی وارد این عرصه شوند، فرصت‌های بی‌شماری وجود دارد. موفقیت در این بازار نیازمند درک عمیق از سلیقه مصرف‌کننده ایرانی، توجه به کیفیت، و برندسازی هوشمندانه است. با توجه به رشد فرهنگ قهوه‌نوشی در ایران، به نظر می‌رسد این صنعت بتواند سهم مهمی در اقتصاد کشور ایفا کند و برای هزاران نفر اشتغالزایی نماید.