* دکتر رضا اصغری زند
درسال‌های اخیر،مسئله ناهنجاری‌های اسکلتی-عضلانی درمیان دانش‌آموزان به یکی از دغدغه‌های اصلی نظام‌های سلامت و آموزش در سراسر جهان تبدیل شده است. این معضل که به‌طور خزنده و تدریجی در حال گسترش است، نه تنها کیفیت زندگی کنونی کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه پیامدهای بلندمدت و گاه جبران‌ناپذیری بر سلامت آینده آنان خواهد داشت. اگر با دقت به محیط‌های آموزشی بنگریم، خواهیم دید که چگونه عوامل متعددی دست به دست هم داده‌اند تا این بحران خاموش را دامن بزنند. از نیمکت‌های غیراستاندارد و قدیمی که با قد و وزن دانش‌آموزان امروزی تناسبی ندارند تا کوله‌پشتی‌های سنگینی که مانند بارگرانی بر پشت کودکان حمل می‌شوند، همگی در ایجاد و تشدید این مشکلات سهم دارند.
یکی از شایع‌ترین مشکلات، اختلالات قامتی است که به‌طور مستقیم با نحوه نشستن دانش‌آموزان در کلاس‌های درس مرتبط است. زمانی که دانش‌آموز ساعات طولانی را روی نیمکت‌هایی می‌نشیند که از اصول ارگونومی پیروی نمی‌کنند، به‌طور ناخودآگاه بدن خود را در وضعیت‌های نامناسبی قرار می‌دهد. قوز کردن بیش از حد، خم شدن به سمت جلو، تکیه‌دادن غیراصولی و قرارگیری نامتقارن بدن، همگی از عادات غلطی هستند که به مرور زمان به عوارض جدی منجر می‌شوند. گودی کمر، قوز پشت، افتادگی شانه‌ها و کج‌شدن لگن از جمله شایع‌ترین این عوارض هستند.
 این مشکلات اگر در سنین رشد تشخیص داده نشوند و درمان نشوند، می‌توانند در بزرگسالی به دردهای مزمن ستون فقرات، سردردهای مکرر و محدودیت‌های حرکتی منجر شوند. بار سنگین کیف‌های مدرسه یکی دیگر از عوامل تهدیدکننده سلامت اسکلتی دانش‌آموزان است. تحقیقات نشان می‌دهد که وزن کیف بسیاری از دانش‌آموزان گاه به ۲۰ درصد وزن بدن آنان می‌رسد، در حالی که استانداردهای بین‌المللی حداکثر وزن مجاز را ۱۰ درصد وزن بدن تعیین کرده‌اند. این بار سنگین نه تنها بر ستون فقرات فشار وارد می‌کند، بلکه بر روی مفاصل ران، زانو و مچ پا نیز اثرات منفی دارد. نحوه حمل کوله‌پشتی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بسیاری از دانش‌آموزان کوله‌پشتی را تنها روی یک شانه می‌اندازند که این کار موجب برهم خوردن تعادل عضلات دو طرف بدن و در نهایت کج‌شدن ستون فقرات می‌شود.
فقر حرکتی و کاهش فعالیت بدنی در نسل حاضر یکی دیگر از عوامل مؤثر در بروز ناهنجاری‌های اسکلتی است. پیشرفت فناوری و جذابیت‌های دنیای دیجیتال، کودکان و نوجوانان را به زندگی کم‌تحرک عادت داده است. ساعت‌ها نشستن پای تلویزیون، تبلت و تلفن همراه، نه تنها فرصت حرکت و ورزش را از آنان گرفته است، بلکه موجب ضعف عضلات شده است. این عضلات که نقش حمایتی از ستون فقرات را بر عهده دارند، زمانی که ضعیف شوند، نمی‌توانند از ستون فقرات به خوبی محافظت کنند و این امر آسیب پذیری فرد را در برابر آسیب‌های اسکلتی افزایش می‌دهد. 
ادامه در صفحه 2