در حالی که محدودیتهای بینالمللی هنوز پابرجاست، ایران در اکتبر موفق شد با صادرات بیش از ۶۶ میلیون بشکه، به بالاترین سطح فروش نفت سال ۲۰۲۵ برسد. به گزارش مهر، رکورد صادرات نفت ایران در ماه اکتبر، بار دیگر نقشه سیاست آمریکا علیه تهران را ناکام گذاشت. بر پایه دادههای رسمی وزارت نفت، صادرات ماهانه ایران از مرز ۶۶ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه عبور کرده و میانگین روزانه ۲ میلیون و ۱۵۰ هزار بشکه را ثبت کرده است؛ رقمی که در پانزده ماه گذشته بیسابقه بوده است. این جهش، نتیجه همزمان افزایش تولید و اصلاح مسیرهای فروش به شیوه غیرکلاسیک است؛ روندی که نشان میدهد شبکه نفت ایران از وضعیت مقاومت صرف به مرحله بازسازی رسیده است. محسن پاکنژاد، وزیر نفت، ماه پیش گفته بود که افزایش روزانه بیش از ۱۲۰ هزار بشکهای تولید طی سال گذشته، حاصل برنامهریزی بلندمدت نه واکنش اضطراری به فشارها بوده است. وی از کارکنان صنعت نفت بهعنوان «ستون پایداری کشور در شرایط تحریم» یاد کرد. در خرداد سال گذشته با تصویب قانون موسوم به SHIP ACT، آمریکا کوشید بیمه، حملونقل و پرداخت نفت ایران را بهطور کامل مسدود کند. انتظار میرفت این قانون، ضربه نهایی بر صادرات نفت خام وارد کند اما گزارشهای میدانی از بنادر آسیایی نشان داد که ایران با تغییر مسیر بیمهگری و استفاده از شبکه واسطهای، صادرات خود را حفظ کرد. اکنون پس از گذشت بیش از یکسال، نهتنها صادرات متوقف نشده بلکه رشد نسبی نیز داشته است. در محاسبات بازار جهانی، ایران یکی از پنج صادرکننده با ثبات حجم عرضه در منطقه آسیا شناخته میشود. کارشناسان انرژی معتقدند ایران با «تنوع بخشی مسیرهای فروش» و استفاده از بازارهای محدود اما پایدار آسیایی، عملاً از انزوای نفتی خارج شده است. تحلیلگران بینالمللی این موفقیت را نه محصول لغو تحریم بلکه نتیجه ساختار انعطافپذیر در مدیریت فروش میدانند. دولت از نیمه دوم سال، سیاست تازهای در حوزه انرژی اتخاذ کرده است. ایده اصلی این سیاست بر پایه نگاه تازه به نفت بهعنوان «دارایی مولد»، نه منبع فوری بودجه استوار است. به گفته یکی از مدیران ارشد وزارت نفت، خروج از وابستگی بودجهای به نفت زمانی ممکن میشود که هر بشکه فروختهشده، به چرخه سرمایهگذاری صنعتی بازگردد.
برنامه وزارت نفت بر توسعه صنایع پاییندستی، جمعآوری گازهای مشعل و تقویت تولید پتروپالایشگاهی متمرکز شده است. این جهتگیری تازه میتواند ساختار ارزش نفت ایران را دگرگون کند؛ زیرا با تبدیل بخشی از صادرات به محصولاتی با ارزش افزوده بالا، کشور از دام خامفروشی رها میشود. روندی که سالها بهعنوان حلقه گمشده توسعه صنعتی ایران شناخته میشد. در گزارشهای تحلیلی داخلی اشاره شده است که افزایش صادرات نفت خام بدون توسعه پالایشگاهها، تنها دستاورد مقطعی است. اما همراهی رشد فروش با پیشرفت پروژههای پتروپالایشگاهی، میتواند پایه اصلاح مالی صنعت را شکل دهد. این نگاه بهتدریج در وزارت نفت تثبیت شده و وزیر نیز بر آن تأکید کرده است: حفظ ثروت ملی از مسیر تبدیل نفت به سرمایه پایدار. در هفتههای اخیر خبر احتمال تحریم صادرات متانول ایران در رسانههای غربی منتشر شد. وزارت نفت با واکنشی کوتاه اما صریح اعلام کرد هیچ حکم رسمی در اینباره وجود ندارد. این موضع باعث شد جو روانی پیرامون بازار پتروشیمی آرام گیرد. کارشناسان یادآور میشوند که حتی با افت قیمت جهانی متانول، صادرات محصولات شیمیایی ایران ادامه دارد و خطر توقف ناگهانی وجود ندارد. بررسی دادههای گمرکی نیز مؤید این دیدگاه است.