* حسین یحیایی
مدیرمسوول
امروز بحران آب در ایران از مرحله هشدار گذشته است. آمارهای رسمی وزارت نیرو نشان میدهد که میانگین سرانه آب تجدیدپذیر کشور از ۱۳ هزار مترمکعب به کمتر از ۱۲۰۰ مترمکعب در سال جاری رسیده است. این یعنی ما در محدودهی «تنش آبی شدید» قرار داریم.با این حال در بسیاری از ادارات دولتی، مدارس، مساجد، پایانههای مسافربری و حتی بیمارستانها، هنوز شیرآلات معمولی و قدیمی نصب است که تا سه برابر بیش از حد نرمال آب مصرف میکنند.
شعار کافی است، وقت اقدام است ،سالهاست در تیزرها و پوسترها شعارهایی مانند «آب، مایه حیات است» یا «با یک قطره، زندگی را نجات دهیم» تکرار میشود، اما واقعیت این است که صرف شعار، هیچ گرهی از بحران باز نمیکند.تا زمانی که در عمل، تجهیزات پرمصرف جای خود را به دستگاههای کاهشدهندهی جریان آب (کاهنده یا پرلاتور) ندهند، هر گونه شعار صرفهجویی صرفاً یک تبلیغ احساسی خواهد بود.راهحل ساده اما بزرگ، نصب کاهنده مصرف آب،دستگاههای کاهنده آب ابزارهایی ساده، کمهزینه و مؤثر هستند که با ترکیب آب و هوا، دبی خروجی را کاهش میدهند بدون اینکه فشار و کارایی شیر کاهش یابد.
می توان به ویژگی های آن 1- تا ۶۰ درصد کاهش مصرف آب بدون افت فشار2- نصب آسان روی همه شیرآلات 3- طول عمر بالا و بدون نیاز به نگهداری خاص4- بازگشت سرمایه در کمتر از ۲ ماه از محل صرفهجویی در قبوض آب اشاره کرد.
پیشنهاد میشود وزارت نیرو با همکاری سازمان برنامه و بودجه، مصوبهای صادر کند که، تمامی دستگاههای اجرایی، شهرداریها، نهادهای عمومی، دولتی،مساجد، مدارس و مراکز درمانی ، مجتمع های رفاهی بین راهی و صدها مراکز دیکر اعم از پاساژها و مراکزخرید مناطق آزاد و...ظرف سه ماه آینده موظف به نصب کاهنده در کل مجموعه خود شوند.همچنین شهرداریها مجوز تأسیس یا تمدید به اماکن عمومی را مشروط به نصب این تجهیزات کنند. در مناقصات دولتی، اقلام شیرآلات و تجهیزات صرفهجو بر سایر گزینهها اولویت بگیرند. گزارش اجرای طرح به صورت فصلی توسط استانداریها به وزارت نیرو ارسال شود.
اگر تنها در ادارات دولتی و مدارس این طرح اجرا شود، برآوردها نشان میدهد، سالیانه بیش از ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب صرفهجویی خواهد شد. هزینه اجرای کامل طرح در سراسر کشور کمتر از هزینه احداث یک سد متوسط است. بازده اقتصادی در سطح ملی و زیستمحیطی بسیار چشمگیر خواهد بود.
مساجد، مدارس و ادارات نماد فرهنگ عمومیاند. وقت آن است امام جماعت یا مدیر مدرسه الگوساز شوند و بگویند. «ما فقط حرف از صرفهجویی نمیزنیم، عمل میکنیم.»آن وقت تحول فرهنگی آغاز میشود.
پیشنهاد میشود وزارت نیرو با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی و آموزش و پرورش، یک برنامه فرهنگی با شعار:«شیر کممصرف، عبادت ماندگار»طراحی و در شبکههای استانی اجرا کند.اجرای فوری و ضربتی، نه طرح بلندمدت فراموششده. تجربه نشان داده هر طرحی که به صورت تدریجی و بدون زمانبندی اجرا شود، در نهایت نیمهکاره رها خواهد شد.
اکنون زمان تصمیمی قاطع است.همچنین پیشنهاد میشود وزارت نیروبا ابلاغیه دولت دستور دهد، تا پایان سال جاری، تمام سازمانهای دولتی بزرگ موظف به نصب کامل کاهندهها شوند. گزارش تصویری و عددی مصرف قبل و بعد از نصب در سامانهای ملی ثبت شود تا تأثیر واقعی در میزان مصرف مشخص گردد.سامانهای عمومی در سایت وزارت نیرو میتواند ایجاد شود که مردم بتوانند وضعیت اجرای طرح در نهادها، مدارس، پایانهها و وادرات دولتی ،مساجد شهر خود را مشاهده و گزارش دهند. این اقدام، هم نظارت مردمی را افزایش میدهد و هم باعث رقابت مثبت بین ادارات خواهد شد.
بحران آب با خطابه و سخنرانی حل نمیشود. نجات آب کشوری مثل ایران، در گرو عملگرایی سازمانی و تبدیل شعار به اقدام اجرایی است.وزارت نیرو میتواند با یک دستورالعمل ساده اما قاطع، جلوی میلیاردها لیتر هدررفت آب را بگیرد.سادهترین، سریعترین و مؤثرترین گام همین است آن هم نصب کاهندههای آب، نه بهعنوان توصیه، بلکه بهعنوان الزام قانونی برای همه دستگاهها.
«هر شیرِ مجهز به کاهنده، یعنی هزاران لیتر آب برای آینده.» «صرفهجویی را از شیرها آغاز کنیم، نه از شعارها.»