* مهندس وحید محسنی
در اقتصاد پرتلاطم ایران، جایی که سیستم بانکی سنتی با انبوهی از ناکارآمدیها، بوروکراسی پیچیده و خدمات کند روبرو است، جوانان خلاق و جسور ایرانی در حال نوشتن فصل جدیدی از تاریخ مالی کشور هستند. این تحول شگرف با نام "فینتک" یا فناوری مالی شناخته میشود؛ انقلابی که نه با شعار و نه با بودجههای کلان، بلکه با کدهای کامپیوتری و ایدههای نوآورانه در حال دگرگون کردن بستر اقتصادی کشور است.
در شرایطی که بانکهای سنتی هنوز درگیر کاغذبازیهای اداری و فرآیندهای زمانبر هستند، استارتآپهای فینتک با چابکی و کارایی بینظیری در حال ارائه راهکارهایی هستند که نه تنها نیازهای مالی روزمره مردم را برطرف میکنند، بلکه در حال تعریف جدیدی از مفهوم خدمات مالی در کشور هستند. تصور کنید پلتفرمی که بتواند در کسری از ثانیه، انتقال وجهی بین دو نفر در دو شهر مختلف را با کارمزدی ناچیز انجام دهد، در حالی که سیستم بانکی برای همین انتقال ساده، ساعتها زمان و کارمزدی چند برابری طلب میکند. یا سامانهای که بتواند برای یک دانشجوی خلاق که ایدهای نوآورانه دارد اما سرمایهای ندارد، این امکان را فراهم کند تا از میان هزاران سرمایهگذار خرد، منابع مورد نیازش را جمعآوری کند، بدون آنکه مجبور باشد از پیچ و خمهای دریافت وام بانکی عبور کند. این تصاویر، دیگر رویا نیستند، بلکه واقعیتی هستند که استارتآپهای فینتک ایرانی هر روز در حال خلق آن هستند.
یکی از مهم ترین زمینههایی که فینتکهای ایرانی در آن درخشیدهاند، حوزه پرداختهای الکترونیک است. در اقتصادی که نقدینگی بالا و تحریمهای بینالمللی، انتقال وجه را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است، استارتآپهای فینتک با ایجاد پلتفرمهای پرداخت امن و سریع، نه تنها مشکل انتقال پول را حل کردهاند، بلکه به ابزاری برای توسعه کسبوکارهای دیگر تبدیل شدهاند. این پلتفرمها با کاهش هزینههای تراکنش، افزایش سرعت پرداخت و ایجاد امنیت بیشتر، اعتماد را به فضای مالی دیجیتال بازگرداندهاند.
نکته جالب توجه اینجاست که بسیاری از این استارتآپها توسط جوانانی مدیریت میشوند که شاید حتی تجربه کار در بانک را هم نداشتهاند، اما درک عمیقی از نیازهای مالی مردم و ضعفهای سیستم سنتی دارند. حوزه دیگری که فینتکهای ایرانی در آن پیشرفت چشمگیری داشتهاند، مدیریت مالی شخصی است. در شرایط تورمی و اقتصادی بیثبات، مدیریت دخل و خروج برای بسیاری از خانوادههای ایرانی به چالشی روزمره تبدیل شده است. اپلیکیشنهای هوشمند فینتک با ارائه ابزارهای تحلیل هزینه، پیگیری درآمدها، برنامهریزی بودجه و هشدارهای مالی، به مردم کمک میکنند تا در اقیانوس متلاطم اقتصاد، مسیر مالی بهتری برای خود ترسیم کنند. این سامانهها با هوش مصنوعی و الگوریتمهای پیشرفته، قادرند الگوهای مصرفی کاربران را تحلیل کرده و پیشنهادهای هوشمندانهای برای بهبود مدیریت مالی ارائه دهند.
سرمایهگذاری جمعی یا کرادفاندینگ نیز از دیگر زمینههای درخشان فینتک ایرانی است. در شرایطی که بانکها معمولاً تمایل چندانی به ارائه تسهیلات به کسبوکارهای کوچک و نوپا ندارند، پلتفرمهای سرمایهگذاری جمعی این امکان را فراهم میکنند که ایدههای خلاقانه بتوانند بدون پشتوانه مالی قوی، از طریق جذب سرمایه از عموم مردم به واقعیت تبدیل شوند. این مدل نه تنها به توسعه کارآفرینی کمک میکند، بلکه فرصت سرمایهگذاری مطمئنتری را در اختیار مردم عادی قرار میدهد تا بازارهای پرنوسان دیگر.
در زمینه وامدهی نیز فینتکها تحول بزرگی ایجاد کردهاند. پلتفرمهای وامدهی فرد به فرد این امکان را فراهم میکنند که افراد بدون نیاز به مراجعه به بانک و طی کردن فرآیندهای طولانی، بتوانند وام مورد نیاز خود را دریافت کنند یا به دیگران وام دهند. این سیستم با حذف واسطهها، هم نرخ سود بهتری برای وامدهنده فراهم میکند و هم شرایط بهتری برای وامگیرنده ایجاد مینماید. با این حال، مسیر فینتکهای ایرانی خالی از چالش نیست. مقررات دست و پاگیر، نبود قوانین شفاف، مقاومت سیستم بانکی سنتی در برابر تغییر و نبود زیرساختهای حقوقی مناسب، از جمله موانعی هستند که پیش روی این استارتآپها قرار دارند.
علاوه بر این، مسائل امنیتی و حفاظت از دادههای کاربران نیز از نگرانیهای جدی در این حوزه است. اما علیرغم همه این چالشها، آینده فینتک در ایران درخشان به نظر میرسد. استقبال گسترده مردم از خدمات مالی دیجیتال، رشد فزاینده ضریب نفوذ اینترنت و گوشیهای هوشمند، و وجود نیروی جوان و خلاق، از جمله عواملی هستند که رشد این صنعت را در سالهای آینده تضمین میکنند. نکته حائز اهمیت اینجاست که فینتکهای ایرانی نه تنها در حال رقابت با سیستم بانکی هستند، بلکه در بسیاری موارد در حال همکاری و تکمیل خدمات بانکها میباشند.