* آرش حسینی
۹ دی ۱۳۸۸ روزی نبود که «مردم به خیابان آمدند»؛ روزی بود که جامعه تصمیم گرفت ، سیاست را از احساسات غیرقابل کنترل پس بگیرد و دوباره به عقل، اخلاق و مرجعیت بازگرداند. آنچه در ۹ دی رخ داد، واکنش هیجانی نبود، بلکه کنش آگاهانه ملتی بود که فهمید فتنه، همیشه با شعار نمیآید؛ گاهی با ادبیات حق، اما با نیت باطل وارد میشود.
فتنه ۸۸ صرفاً یک اختلاف انتخاباتی نبود؛ که البته اختلاف، ذات سیاست است. مسئله آنجا آغاز شد که نزاع سیاسی از مدار قانون خارج و به پروژه بیثباتسازی تبدیل شد؛ آن هم در بزنگاهی که دشمن بیرونی مترصد شکافهای درونی بود. رهبر معظم انقلاب بارها هشدار داده بودند که مرز نقد با براندازی، مرز اعتراض با آشوب و مرز آزادی با هتک حرمت، اگر مخدوش شود، جامعه هزینهای میدهد که جبرانش سالها طول میکشد. ۹ دی، پاسخ عملی مردم به همین هشدار بود.۹ دی یعنی فهم این حقیقت ساده اما عمیق که هیچ مطالبهای مقدستر از حفظ کلیت جامعه نیست. میشود منتقد بود، اما نمیشود قانون را دور زد؛ میشود اعتراض کرد، اما نمیشود امنیت را گروگان گرفت؛ میشود اختلاف داشت، اما نمیشود به اردوگاه دشمن پل زد. مردم در ۹ دی، نه از سر تعصب، که از سر تشخیص به میدان آمدند؛ تشخیصی که گفت دعوا دیگر دعوای صندوق نیست، دعوای هویت و ملیت است.
رهبر معظم انقلاب فتنه را «غبار» نامیدند؛ غباری که تشخیص حق و باطل را دشوار میکند. ۹ دی ؛ لحظهای بود که این غبار کنار رفت. جامعه دید وقتی مقدسات هدف قرار میگیرد، وقتی اموال عمومی تخریب میشود، وقتی امنیت روانی مردم بازیچه میشود، دیگر نمیتوان نامش را «اعتراض مدنی» گذاشت. اینجا همان جاست که عقل جمعی وارد عمل میشود و میگوید: بس است.
۹ دی ؛ دفاع از یک فرد یا یک جناح نبود؛ دفاع از اراده سیاسی و انقلابی بود. دفاع از این اصل که تغییر، مسیر دارد؛ اصلاح، روش دارد؛ و عدالت، بدون قانون به هرجومرج ختم میشود. این همان «عقلانیت انقلابی» است که رهبر انقلاب بر آن تأکید دارند: انقلابیگری بدون عقل، میشود تخریب؛ عقلانیت بدون شجاعت، میشود انفعال. ۹ دی نقطه تلاقی این دو بود.از منظر انسانی، ۹ دی فریاد طبقهای خاموش هم بود؛ مردمی که هزینه ناامنی، تحریم و التهاب را با زندگی روزمرهشان میپردازند. سیاستبازی نخبگان اگر به خیابان کشیده شود، این مردماند که آسیب میبینند. ۹ دی یادآوری کرد که سیاست اگر اخلاق نداشته باشد، از انسانیت عبور میکند؛ و اگر از انسانیت عبور کند، مشروعیتش را از دست میدهد.
اما خطر امروز، فراموشی معنای ۹ دی است. تبدیل آن به مراسمی بیروح، یا استفاده ابزاری از آن برای حذف منتقد. رهبر انقلاب صریح بیان داشتهاند که فتنهستیزی به معنای بستن دهان نقد نیست؛ بلکه به معنای پاسداری از مرزهایی است که اگر فرو بریزد، همه میبازند. ۹ دی یعنی هم ایستادن مقابل آشوب، هم باز گذاشتن مسیر اصلاح.
۹ دی یک تاریخ روی تقویم نیست؛ یک معیار است. معیاری برای سنجش اینکه کجا ایستادهایم: کنار عقل یا کنار هیجان؟ کنار مردم یا کنار پروژههای براندازی و بیثباتسازی؟ اگر این معیار زنده بماند، جامعه زنده است. اگر نه، ۹ دی فقط عددی در دفترچه تقویم میشود که هیچ فرقی با روزهای دیگر ندارد و این فرق یوما... ۹ دی با روزهای دیگر ماست.