 سیده مینا دیوبند*
Mina.divband@yahoo.com
در این ایام، که در حال سپری نمودن روزهای پر برکت ماه مبارک رمضان هستیم و زمان مناسبی برای تزکیه ی نفس و اعتلای روح انسان است، لذا باید از این فرصت در جهت تغییر دادن عادت‌های اشتباه در مصرف، اصلاح الگوها و ترویج فرهنگ صرفه جویی، که در آموزه‌های دینی مورد توجه و تاکید است، استفاده کرد. آمارهای منتشر شده از سوی سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو) نشان می دهد در حال حاضر در جهان میلیون‌ها انسان به دلیل عدم دسترسی به غذا با گرسنگی دست و پنجه نرم می کنند، هر ساله 3/1 تن غذا در جهان هدر می رود که سهم ایران چیزی معادل  35 میلیون تن به ارزش بیش از ده‌ها میلیارد دلار است، که بیشترین حجم ضایعات در ایران مربوط به نان، میوه و سبزیجات و برنج است.
مردم ایران؛ معادل 60 درصد درآمد نفتی کشورشان و به اندازه ی 10 کشور اروپایی مواد غذایی
 را به سطل زباله‌ها می ریزند. در کشورهای در حال توسعه ضایعات غذا ، بیشتر مربوط به فرآیند برداشت تا فراوری است و حجم بالایی از دور ریزها به علت عدم کیفیت مطلوب در همان چرخه‌های اولیه اتفاق می افتد. نکته ی مهم دیگر در تحلیل ضایعات غذا در ایران در بخش منابع آبی ست که میزان آبی که برای این ضایعات مصرف شده ، براحتی نادیده گرفته می شود.
در این بین نان از قدیمی ترین و اصلی ترین مواد غذایی است که از گذشته‌های دور تا به امروز غذای اصلی مردم در بسیاری از کشورهای جهان بوده و روزانه بخش عمده ای از انرژی و املاح‌های دریافتی بدن را مرتفع می سازد. پرداختن به موضوع نان و مصرف نادرست آن هر چند به موضوعی کلیشه ای
 و تکراری تبدیل شده است، اما اهمیت آن در سبد کالای خانواده ی ایرانی و ارزش بالای اقتصادی آن و بخش عظیم سرمایه در گردش این حوزه همواره از دغدغه‌های اصلی مسئولین به شمار می آ ید.
از گذشته‌های دور،همه ما بارها شاهد این قضیه بوده ایم که همواره نان از حرمت و قداست خاصی در بین خانواده‌ها برخوردار بود به نحوی که اگرتکه نانی روی زمین بود،بزرگان ما، آن را برداشته و به کناری می گذاشتند و تاکید خاصی داشتند مبنی براین که نان دور ریخته نشود و بویژه اصراف هم نگردد. متاسفانه شاید باید اذعان کرد به نوعی نسل امروزی‌ها کمتر با این مسئله توجه داشته ودر واقع این فرهنگ کم رنگتر شده است.
بر اساس آمارهای منتشر شده، مصرف نان در ایران ،به ازای هر نفر 160 کیلوگرم در سال است که تقریبا 6 برابر متوسط جهانیا ست. این در حالی است که کشورهایی چون انگلیس 52 گیلوگرم ، آلمان 83، سوئیس 41 و آمریکا 29 کیلوگرم سرانه ی مصرف در سال را دارند. سالانه حدود 15 میلیون تن نان در کشور تولید می شود که بر اساس گزارش‌های غیر رسمی، تنها پیش از رسیدن به سفره خانوار 15 تا 20 درصد آن دور ریختنی است و ضرری بیش از 2 هزار میلیارد تومانی به اقتصاد کشور وارد می کند.

 این حجم دور ریز علی رغم بار سنگینی که بر بودجه دولت تحمیل می کند، نان بصورت مطلوب نیزدر اختیار مردم قرار نمی گیرد
و حدود 30 درصد آن بصورت دورریز و ضایعات درمی آید.همچنین براساس آمارها سالانه 8 میلیون تن گندم مصرف می‌شود که 14هزار و 500 میلیارد تومان یارانه دریافت می‌کنند. همچنین 10هزارمیلیارد تومان در قالب خرید و تبدیل گندم به آرد از سوی دولت به نانوایان سوبسید ارائه می‌شود.
تهیه، تولید و عرضه ی نان سالم ، بهداشتی و با کیفیت مناسب در حفظ سلامت جامعه میسر خواهد بود. اما طی سال های اخیر مسئله ی ضایعات و دور ریز نان مشکل ساز شده است واز آن جاییکه سرانه ی مصرف نان در ایران بالاست، لزوم افزایش کیفیت نان و کاهش ضایعات آن امری
اجتناب ناپذیر است. مسئله ی کیفیت نان، که یک عامل اصلی برای توجیه دور ریز
نان ها محسوب می گردد. برای حفظ این امر باید از پایه و بنیان یعنی بذر گندم، مسئله را بررسی نمود. یعنی برای تحقق و دسترسی به کیفیت نان خوب، باید از مزرعه آغاز کنیم و مسائل مربوط به مراحل کاشت و برداشت را بررسی نماییم. چون نخست ،کیفیت ماده ی اولیه که همان آرد است، باید حفظ شود. آنگاه به  کارخانه های تولید آرد و کیفیت کار آن ها و در نهایت پخت و عرضه ی نان بپردازیم، تا در سیر این فرآیند کیفیت نهایی را محک بزنیم. از اینرو کارشناسان این حوزه اعلام نموده اند ،اگر روش های تولید و مصرف نان را اصلاح کنیم، سالانه 2 تا 3 میلیون تن آرد صرفه جویی می شود.
البته مسئله کیفیت نان از مواردی است که بر اساس گزارش‌های سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان بیشترین شکایات مردم به بحث کیفیت نان مربوط می‌شود؛ چراکه در مورد نحوه پخت آن و بهداشت و حتی وزن آن گلایه‌های بسیاری وجود دارد. از آن سو؛ حتی خود مصرف‌کنندگان نیز از دورریز زیاد نان گلایه دارند و معتقدند با وجود هزینه ای که برای خرید نان می‌پردازند، کیفیت کافی در محصول وجود ندارد. البته ناگفته نماند با توجه به تمامی مطالب ذکرشده، حتی با اصلاح کیفیت آرد و نان ،ضرورت  فرهنگ سازی
در خصوص مصرف صحیح نان و نگهداری آن با توجه به ضایعات زیاد نان در کشور و دور ریز آن بسیار لازم و ضروری می باشد. پس در یک کلام؛ همه باید سعی کنیم در نگهداری برکت سفره های مان کوشا باشیم .
سردبیـر*